Na naszej stronie korzystamy z cookies (ciasteczek) umożliwiających zapisywanie informacji na urządzeniu użytkownika. Zapoznaj się z naszą polityką prywatności oraz opisem jak zablokować cookies. Kontynuując przeglądanie naszej strony wyrażasz zgodę na pozostawianie cookies zgodnie z Twoimi bieżącymi ustawieniami przeglądarki.

Zezwalaj
Wprowadź minimum 3 znaki

Archiwum

Numer:

1(11)/2003

Anna Gąsior-Niemiec
Mezzogiorno: próba reinterpretacji
Artykuł poświęcony jest dyskusji nad próbami reinterpretacji przyczyn i skutków stanu permanentnego niedorozwoju społeczno-gospodarczego regionów peryferyjnych w Europie na przykładzie włoskiego Mezzogiorno. Mezzogiorno, powszechnie przedstawiane jako monolityczny paradygmat nieudanej modernizacji, ulega dekonstrukcji poznawczej w obliczu dwutorowo biegnącego strumienia analiz i wypowiedzi. Ideologicznie nasycony dyskurs polityczny wywodzący się z separatystycznej północy wzmacnia i podkreśla obraz Południa jako bezprawnego konsumenta zasobów państwa włoskiego produkowanych na Północy. Odpowiedzią jest równie ideologicznie motywowany dyskurs elit akademickich i kulturowych Południa, którego celem jest wytworzenie nowego, pozytywnego obrazu Południa jako przestrzeni alternatywnej dla północnego egoizmu i materializmu, przestrzeni-pomostu między Europą a resztą nieatlantyckiego świata. W tym kontekście coraz silniej zaznacza swoja obecność dyskurs nauk społecznych, który w rozważaniach na temat warunków rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów peryferyjnych rezygnuje z jednostronnego podejścia neoliberalnego, zwraca się natomiast ku wieloaspektowym analizom warunków instytucjonalnych jako pierwotnemu źródłu (wadliwej) dynamiki społeczno-ekonomicznej. Dyskusja wokół włoskiego Mezzogiorno moża stanowić przy tym użyteczny punkt orientacyjnych dla debaty nad modelem polityki prorozwojowej w Polsce, szczególnie w odniesieniu do regionów peryferyjnych i zacofanych.
Mezzogiorno - an Attempt of Re-Interpretation
The article focuses on the discussion over attempts to re-interpret causes and effects of the state of permanent socio-economic under-development of peripheral regions in Europe invoking Italian Mezzogiorno as a case. Mezzogiorno widely held to be a monolith paradigm of unsuccessful modernization, is being cognitively deconstructed in the face of a two-way running stream of analyses and enunciations. Ideologically imbued political discourse originating in the separatist North reinforces and emphasizes an image of South as a lawless consumer of the Italian state’s resources produced in the North. As a response arises an equally ideologically motivated discourse of academic and cultural elites of the South, whose aims to produce a new, positive image of the South as a space alternative to northern egoism and materialism, a space bridging Europe and the rest of non-Atlantic world. In this context, a discourse of social sciences ever stronger marks its presence; considering conditions of socio-economic development of peripheral regions it forfeits a unidimensional neoliberal approach and instead turns to multidimensional analyses of institutional environment as a primary source of socio-economic dynamics. The debate surrounding Italian Mezzogiorno may constitute at the same time a useful vantage point for a debate over the Polish model of development, especially with regard to peripheral and backward regions in Poland.
Afiliacja:
Anna Gąsior-Niemiec: Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Katedra Politologii, ul. Moniuszki 10, 35-015 Rzeszów; agasior@ifispan.waw.pl 
Grzegorz Gorzelak
Bieda i zamożność regionów. Założenia, hipotezy, przykłady
Artykuł odnosi się do istotnych teoretycznych i praktycznych problemów rozwoju regionalnego: przyczyn bogactwa i biedy regionów oraz czynników wpływających na zmianę - pozytywną lub negatywną - ich sytuacji. Odpowiedzi na te pytania poszukuje się w relacjach obowiązujących w danym modelu gospodarczym kryteriów lokalizacji i cech regionu, w rozwoju czynników zewnętrznych oddziałujących na region oraz reakcji regionu na te czynniki. Tezy teoretyczne są ilustrowane wybranymi przykładami współczesnymi i historycznymi.
The Wealth and Poverty of Regions. Assumptions, Hypothesis, Cases
The article deals with the fundamental theoretical and practical problems of regional development, the causes of poverty and wealth of regions, and factors influencing change of the region`s situation. The answers are being sought in the relations between the location criteria stemming from a current paradigm of development and the region`s features, the type and character of external factor influencing the region and the region`s reaction to these factors. The theoretical considerations are being illustrated by contemporary and historical examples.
Afiliacja:
Grzegorz Gorzelak: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa); g.gorzelak@uw.edu.pl
Bohdan Jałowiecki, Magdalena Krajewska, Karol Olejniczak
Klasa metropolitalna w przestrzeni Warszawy
Celem poznawczym badań było pokazanie prawidłowości zachowań w przestrzeni miejskiej zamożnych mieszkańców Warszawy, których zaliczyć można do kształtującej się w Polsce tzw. klasy metropolitalnej. Wywiady zostały przeprowadzone wśród 132 mieszkańców luksusowych mieszkań. Lokalizacji apartamentów wynika w zasadzie z dotychczasowej struktury społeczno-przestrzennej miasta i subiektywnej waloryzacji przestrzeni Warszawy. Jednym z głównych motywów zamieszkania w apartamentach jest poczucie bezpieczeństwa, kolejnym, bardzo ważnym - "bycie między swoimi" oraz prestiżowy charakter miejsca. Mieszkańcy apartamentów w jeszcze większym stopniu niz pozostali zamożni mieszkańcy stolicy tworzą wokół siebie "osobne światy". Przede wszystkim izolowany, dobrze chroniony świat mieszkania i konsumpcji, a więc luksusowe butiki, malle, restauracje i puby, prywatne szkoły dla dzieci, a także świat dalekich i bliższych krajów, w których spędza się letnie i zimowe wakacje, nie licząc służbowych podróży. Między licznymi punktami zainteresowań w mieście, w którym żyją, przemieszczają się dobrymi samochodami, mając niewielki jedynie kontakt z tzw. życiem ulicy.
Metropolitan Class In Warsaw Space
The objective of the research was to analyze the patterns of behaviours in the urban space of the rich inhabitants of Warsaw. The targeted group can be classified as members of the rising metropolitan class. The research covered interviews with 132 inhabitants of the luxury apartments. The location of the apartments in Warsaw is in fact the result of the former socio-spatial structure of Warsaw and the subjective valorisation of urban space. The research revealed that one of the main motives for choosing the apartments as a place for living was the need of security. Another reason given by the interviewee was a sense of belonging to the own class – sense of being in a “peer group” and the prestige of the place. The inhabitants of the apartments create “a separate world” around themselves. It consists of well secured, protected, isolated houses, luxury consumption, top restaurants, malls, pubs, private schools and travels to exotic, foreign countries (for business purposes or just for vacations). The inhabitants of the apartments have spots of interests in the urban space and they travel between these isolated points of the city in their luxury cars. Thus, these members of rising metropolitan class have very limited contact with the “life on the ordinary streets”.
Afiliacja:
Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa) jalowiecki@post.pl
Urszula Klimska
Polityka podatkowa gmin województwa lubelskiego w latach 1992-2001 (z praktyki)
Pojęcie polityki podatkowej odnosi się bezpośrednio do terminu władztwa podatkowego, które w prawie finansowym oznacza ustalony zakres uprawnień do podejmowania samodzielnych decyzji w sprawach podatkowych (Brzeziński, Wójtowicz 2000, s. 21). W Polsce władztwo podatkowe przysługuje wyłącznie gminom i ma umocowanie konstytucyjne (Konstytucja RP, art. 168; ust. o samorządzie gminnym, art. 18). Samorządy lokalne w Polsce nie dysponują jednak pełnym władztwem podatkowym, gdyż takie działanie jest wyłącznie konstytucyjnym przywilejem najwyższej władzy ustawodawczej w państwie. Na przykładzie polityki podatkowej gmin województwa lubelskiego w latach 1992-2001 przedstawionej w niniejszym artykule warto zaobserwować, jak gminy wykorzystują posiadane, choć często ograniczone kompetencje. Badaniem objęto politykę podatkową czterdziestu gmin województwa lubelskiego w latach 1992-2001. Do analizy wybrano 5 gmin miejskich, 11 miejsko-wiejskich i 24 wiejskie.
Władysław Misiak
Bohdan Jałowiecki, Marek S. Szczepan?ski, 2002, Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej, Podręcznik akademicki, Tychy: S?ląskie Wydawnictwo Naukowe, Wyższa Szkoła Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach, s. 346 (recenzja)
Jiří Musil
Pięćdziesiąt lat socjologii miasta
Artykuł porusza problem ewolucji socjologii miasta w ostatnim pięćdziesięcioleciu. Tłem do prezentacji różnych poglądów i nurtów socjologicznych są zachodzące zmiany społeczne, ujęte w trzy okresy. Pierwszy to rekonstrukcja gospodarki i miast zniszczonych w wyniku działań wojennych. W drugim okresie rozwoju gospodarczego (lata 1955-1975) formułowano liczne modele państwa dobrobytu, ale przede wszystkim następowały procesy suburbanizacji i metropolizacji, a także poprawy warunków mieszkaniowych w miastach. Trzeci okres (1975-2000) przejawia się pogłębianiem różnic społecznych, konfliktami miejskimi i polaryzacją, zarówno regionalną, jak i wewnątrz ośrodków miejskich.
Fifty Years of Social Theories of Urban Development
This paper is a comparative study of main social theories of urban development in the last fifty tears. The author presents various approaches and social theories from across the world. He divides the after-war period into three phases according to the profound social changes. the first one covers the years of ending the post-war reconstruction of economy, infrastructure and cities damaged by the war. the second phase includes "the golden years" between approximately 1955 and 1975, when the formation of different types of welfare state, but mainly the urban population growth, suburbanization and metropolization processes and improvement of living conditions and urbanities took place. the third phase, covering the years between 1975 and 2000, is marked by the first signs of the decline of the welfare state accompanied by deepening social inequalities increasing urban poverty, marginalization of some groups of the population, political radicalization and urban conflicts as well as by urban and regional polarization.
Afiliacja:
Jiří Musil: Uniwersytet Karola w Pradze, Celetná 597/13 110 00 Praha-Staré Město, Czechy; ceu.musil@volny.cz
Ewa Nowińska-Łaźniewska
Tomasz Michalski, 2002, Polska w procesie integracji europejskiej. Analiza okresu 1994-1999, Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 289 (recenzja)
Paweł Swianiewicz
Transfery z budżetu państwa dla samorządów lokalnych
Niniejszy artykuł zawiera próbę odpowiedzi na kilka pytań mających kluczowe znaczenie dla oceny sposobu finansowania samorządów w Polsce, a dotyczących transferów z budżetu państwa. Jakie cele stawia teoria finansów lokalnych przed systemem dotacji i subwencji? W jaki sposób są one realizowane w praktyce krajów europejskich? Jak na tym tle można ocenić transfery dla samorządów w Polsce? Próbując odpowiedzieć na te pytania, rozpocznę od prezentacji zagadnień teoretycznych związanych z transferami. W drugiej części przedstawię pokrótce podstawy kilku - charakterystycznych dla krajów europejskich - systemów dotacji i subwencji. Trzecia część zawiera wstępną ocenę rozwiązań stosowanych w Polsce, z której wynikają postulaty dotyczące pożądanych zmian. Ze względu na ograniczoną objętość niniejszy artykuł pomija natomiast szczegółowy opis systemu dotacji i subwencji obowiązującego w tej chwili w naszym kraju - opis taki był przedmiotem wielu artykułów w prasie fachowej, jest zatem dobrze znany.
Local Revenues from Inter-Governmental Transfers
The paper is an attempt to answer few questions, which are of crucial importance for the assessment of local government financing in Poland. The main focus of the paper is on inter-governmental financial transfers. What are goals and principles of inter-governmental grants in the theory of fiscal federalism? How these principles are applied in European countries? How the practice of local finance in Poland is related to these principles and to international experience? The first section deals with theoretical issues of grants` transfers and equalization schemes. The second part includes a brief description of grant systems in selected European countries. The third section concentrates on the evaluation of the Polish practice, and includes recommendation fo future changes. However, the paper skips a detail description of the Polish grant system (which is well-known and described in Polish academic literature).
Afiliacja:
Paweł Swianiewicz: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa; pswian@uw.edu.pl
Tomasz Zegar
Procesy integracji obszaru metropolitalnego Warszawy
Badania dotyczą identyfikacji powiązań między gminami obszaru metropolitalnego Warszawy, określenia ich charakteru i siły. W artykule skupiono się na współpracy miedzy jednostkami obszaru jako istotnym elemencie integracji. Podjęto także próbę oceny stopnia integracji obszaru metropolitalnego. Badania opierały się na danych z ankiet rozesłanych do władz lokalnych gmin WOM. Analizą objęto partnerów, przebieg oraz cel współpracy. Podsumowaniem tej części artykułu jest mapa sieci współpracy. Na podstawie kierunków i intensywności współpracy wydzielono obszary integracji oraz zaznaczono istnienie powiązań pasywnych i aktywnych.
The Integration Processes within the Metropolitan Area of Warsaw
This research concerns the relations between the community of metropolitan area of Warsaw, their character and influence. The article is focused on cooperation between the units of area, which is considered to play an essential role in the process of integration. The attempt has been made to estimate the scale and range of integration on metropolitan area. The research is based on surveys (questionnaires) answered by the local authorities of metropolitan area`s community. the analysis covers different partners, cooperation between them, as well as its aims and results. One of the major outcomes of the research is a map describing the network of interrelations. different zones of integration together with passive and active connections were identified on the basis of directions and intensity of cooperation.
Afiliacja:
Tomasz Zegar: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa; tzegar@uw.edu.pl