Artykuł przedstawia analizę źródeł regionalnego wzrostu gospodarczego dziesięciu krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) w wielowymiarowym ujęciu uwzględniającym: a) dezagregację struktur gospodarczych, b) międzynarodowy lub krajowy kontekst procesów rozwoju oraz c) różne typy regionów. Otrzymane wyniki potwierdzają zasadność takiego ujęcia, które umożliwiło ukazanie wielu zależności między dynamiką rozwojową regionów a przekształceniami strukturalnymi trudnymi lub niemożliwymi do zaobserwowania przy analizie zagregowanych wartości. W szczególności na podstawie przeprowadzonych analiz można zidentyfikować a) najważniejsze składowe procesów metropolizacji zachodzących w regionach głównych ośrodków miejskich, b) przebieg procesów reindustrializacji dotyczących regionów przejściowych oraz c) mechanizmy rozwoju regionów peryferyjnych. W efekcie umożliwiło to sformowanie ogólnych rekomendacji dla polityk realizowanych w odniesieniu do wyróżnionych typów regionów.
Artykuł przedstawia dorobek „Diagnozy stanu gospodarki przestrzennej Polski”, opracowanej w latach 1981–1983, w której krytycznej analizie poddano efekty trzydziestoletniego oddziaływania zasad budowy socjalizmu na gospodarkę przestrzenną Polski. Efekty te są odniesione do elementów obecnego stanu gospodarki przestrzennej kraju, co prowadzi do konkluzji, że wiele z ówczesnych niekorzystnych zjawisk i procesów występuje także obecnie, po 30 latach gospodarki rynkowej i systemu demokratycznego. Artykuł kończy propozycja podjęcia badań nad współczesnymi uwarunkowaniami rozwoju kraju.
