Celem pracy jest ukazanie wpływu realizacji projektów z budżetu partycypacyjnego (BP) na zagospodarowanie i kształtowanie przestrzeni publicznych w mieście. W pierwszej części artykułu przedstawiono założenia ogólne i modele budżetowania partycypacyjnego, a następnie podstawy prawne oraz zasady wdrażania i finansowanie BP w Polsce. W drugiej części skonfrontowano je z implementacją BP (obywatelskiego i zielonego) w Lublinie w edycjach 2015–2019. Zawarte w trzeciej części szczegółowe analizy edycji 2015–2017 wykazały, że 86% inwestycji zgłoszonych i 87% zwycięskich dotyczyło bezpośrednio działań w przestrzeni publicznej. Ponadto ukazano rozkład przestrzenny i zakres tematyczny tych inwestycji w 27 dzielnicach Lublina w odniesieniu do 10 kategorii wydzielonych przez autorki, a także motywacje i aktywność mieszkańców dzielnic w aplikowaniu o projekty. W czwartej części przedstawiono zmiany w przestrzeniach publicznych Lublina wywołane realizacją projektów z BP, a następnie doświadczenia lubelskie odniesiono do innych miast w Polsce. W podsumowaniu zamieszczono rekomendacje, jak efektywnie wdrażać BP, aby kreować wysokiej jakości przestrzeń publiczną w miastach. Wyróżniono trzy aspekty: 1) organizacyjno-proceduralny, 2) aktywizacji interesariuszy i 3) realizacji inwestycji.
Celem artykułu jest zbadanie wpływu zmiany ustawy o samorządzie gminnym (dalej UOSG; Dz.U. 2018 poz. 994) na implementację budżetów obywatelskich (BO) w edycjach 2019 i 2020 w miastach wojewódzkich Polski. Przy użyciu metody desk research przeanalizowano 36 regulaminów BO oraz ponad 3,4 tys. projektów wybranych do realizacji w 10 kategoriach: 1) sport (inwestycyjne i nieinwestycyjne), 2) wypoczynek i rekreacja (inwestycyjne i nieinwestycyjne), 3) budowa lub modernizacja chodników, 4) budowa lub modernizacja ulic, 5) przejścia dla pieszych, 6) parkingi, 7) oświetlenie, 8) rower miejski (infrastruktura rowerowa), 9) modernizacja budynków oraz 10) inne (np. edukacyjne, kulturalne, szkoleniowe). Szczegółowym analizom poddano zakres oddziaływania zmian legislacyjnych na: 1) mechanizm finansowy, 2) zasady i organizację procesu budżetowania, 3) strukturę rodzajową projektów, 4) model budżetowania partycypacyjnego. Aby zweryfikować otrzymane wyniki, dodatkowo przeanalizowano zmiany w regulaminach BO niewynikające z zapisów UOSG. Wykazano, że nowelizacja ustawy wywarła wpływ na implementację BO we wszystkich analizowanych miastach. Zmiany te dotyczyły głównie strony finansowej i formalno-organizacyjnej procesu budżetowania. Do najważniejszych należą: wzrost wielkości dotacji ogólnej (w 15 miastach), modyfikacja podziału puli środków (9), wprowadzenie list poparcia na etapie zgłaszania projektów (7) oraz procedury odwoławczej (9). Wśród działań „pozaustawowych” należy wyróżnić zniesienie limitów wieku w pozostałych 7 miastach. Działania te przyniosły pozytywne efekty w postaci wzrostu frekwencji (15) oraz liczby projektów wybranych do realizacji (12) i ich średniej wartości (13). Z kolei zmiany UOSG w przewadze nie miały wpływu na strukturę rodzajową projektów (w obu edycjach w 10 miastach dominowały „wypoczynek i rekreacja”; do realizacji wybrano łącznie 1149 projektów z tej kategorii). W wyniku wdrożenia zapisów noweli UOSG doszło do ostatecznego ujednolicenia modelu implementacji BO w miastach wojewódzkich Polski. Na koniec wskazano trzy tryby implementacji BO według nowych zasad: finansowy (4), proceduralny (1) i mieszany (13).
W artykule starano się przedstawić powiązania pomiędzy zmianami liczby bezrobotnych w sześciu największych miastach w Polsce oraz odpowiadających im obszarach podmiejskich i peryferyjnych. W przeprowadzonych analizach wykorzystano modele VAR. Wyniki wskazują, że największą elastycznością charakteryzowała się liczba bezrobotnych w miastach, a najmniejszą – na obszarach peryferyjnych. Długookresowe powiązania liczby bezrobotnych zachodziły jedynie pomiędzy częścią miast i ich suburbiów. Silniejsze związki o charakterze krótkookresowym stwierdzono pomiędzy miastami i ich suburbiami, ale wyniki były zróżnicowane w zależności od miasta.
Wskaźniki dostępności transportowej mogą odzwierciedlać zmiany w infrastrukturze transportu o charakterze zarówno intraregionalnym, jak i interregionalnym. Modele tzw. nowej geografii ekonomicznej pokazują, że wzrost dostępności transportowej może nie mieć żadnego pozytywnego wpływu na rozwój biednych regionów. Korzystają regiony bogate lub te położone w korytarzach transportowych. W krajach takich jak Polska infrastruktura transportu może być efektywna. Jednak główny wniosek z modelu SASI i projektu IASON jest taki, że trendy społeczno-ekonomiczne, takie jak starzenie się społeczeństw lub wzrost wydajności pracy, mają o wiele większy wpływ na kształtowanie się wskaźników kohezyjnych (PKB lub zatrudnienia) niż regionalna dostępność transportowa.
Praca ta stanowi wprowadzenie do problematyki metodologicznej studiów regionalnych. Składa się z trzech części. Pierwsza część omawia charakter studiów regionalnych, do których zalicza się Regional Science jako reprezentacyjną formę instytucjonalno-akademicką tych studiów. Część druga przedstawia koncepcje i wzorce metodologiczne występujące w naukach społecznych w postaci dwóch modeli, które mogą stanowić podstawę analizy metodologicznej studiów regionalnych: modelu empirycznego i modelu humanistycznego. Oba te modele proponuje się traktować jako komplementarne. Część trzecia zawiera charakterystykę metodologiczną studiów regionalnych obejmującą: 1) dziedzinę i pole badań studiów regionalnych, 2) metody postępowania badawczego oraz 3) charakter wiedzy.
Artykuł ten podejmuje próbę naszkicowania trzech tez (Kukliński 2001b): 1) Model społecznie motywowanej polityki regionalnej był dominującym zjawiskiem XX wieku. 2) Model globalnie motywowanej polityki regionalnej będzie dominującym zjawiskiem XXI wieku. 3) Transformacja starego modelu polityki regionalnej w nowy model dokonuje się w warunkach okresu „burzy i naporu” lat 1980–2020. Przejście od starego do nowego modelu polityki regionalnej jest związane nierozłącznie z transformacją modelu polityki kohezyjnej, którym operuje Unia Europejska. Chodzi o zastąpienie modelu mechanicznej polityki spójności modelem organicznej polityki spójności.
Artykuł poświęcony jest dyskusji nad próbami reinterpretacji przyczyn i skutków stanu permanentnego niedorozwoju społeczno-gospodarczego regionów peryferyjnych w Europie na przykładzie włoskiego Mezzogiorno. Mezzogiorno, powszechnie przedstawiane jako monolityczny paradygmat nieudanej modernizacji, ulega dekonstrukcji poznawczej w obliczu dwutorowo biegnącego strumienia analiz i wypowiedzi. Ideologicznie nasycony dyskurs polityczny wywodzący się z separatystycznej północy wzmacnia i podkreśla obraz Południa jako bezprawnego konsumenta zasobów państwa włoskiego produkowanych na Północy. Odpowiedzią jest równie ideologicznie motywowany dyskurs elit akademickich i kulturowych Południa, którego celem jest wytworzenie nowego, pozytywnego obrazu Południa jako przestrzeni alternatywnej dla północnego egoizmu i materializmu, przestrzeni-pomostu między Europą a resztą nieatlantyckiego świata. W tym kontekście coraz silniej zaznacza swoja obecność dyskurs nauk społecznych, który w rozważaniach na temat warunków rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów peryferyjnych rezygnuje z jednostronnego podejścia neoliberalnego, zwraca się natomiast ku wieloaspektowym analizom warunków instytucjonalnych jako pierwotnemu źródłu (wadliwej) dynamiki społeczno-ekonomicznej. Dyskusja wokół włoskiego Mezzogiorno moża stanowić przy tym użyteczny punkt orientacyjnych dla debaty nad modelem polityki prorozwojowej w Polsce, szczególnie w odniesieniu do regionów peryferyjnych i zacofanych.
Artykuł prezentuje propozycję operacjonalizacji i pomiaru kapitału intelektualnego (KI) regionu na przykładzie Lubelszczyzny zgodną z opracowanym wcześniej modelem konceptualnym. W operacjonalizacji zaproponowanego modelu wykorzystano zarówno podejście oparte na idei zbiorów rozmytych, jak i podejście właściwe modelowaniu strukturalnemu (analiza ścieżki). Zastosowane procedury pozwoliły: (1) zweryfikować poprawność proponowanego modelu teoretycznego oraz (2) skwantyfikować kapitał intelektualny Lubelszczyzny, pokazując, że istnieje wyraźny podział regionu na powiaty o odmiennym poziomie KI w ramach czterech wyróżnionych kategorii.
Artykuł analizuje współczesne trendy gospodarki regionalnej na tle procesów globalizacyjnych oraz integracji europejskiej. Zwrócono uwagę m.in. na wzrastającą konkurencję gospodarczą między poszczególnymi regionami. Jednocześnie omówiono wpływ procesów globalnych na funkcjonowanie administracji publicznej. Przedstawiono także pogląd, według którego władze publiczne mają do odegrania kluczową rolę w dziedzinie wspierania rozwoju gospodarczego i przygotowania regionu do światowej konkurencji. W tym kontekście przeanalizowano różnorodne europejskie modele instytucjonalne polityki regionalnej. Przedstawiono model federalny (Niemcy), regionalny z dominacją układu centralnego (Francja), scentralizowany (Grecja) oraz model scentralizowany w kraju o wielkości regionu (Irlandia). Na podstawie przeprowadzonej analizy zaproponowano cechy optymalnego modelu instytucjonalnego oraz zarekomendowano poprawienie aktualnie obowiązującego w Polsce systemu polityki regionalnej.
Celem artykułu jest przedstawienie na przykładzie dwóch gmin (Słopnic i Tymbarku) podobieństw i różnic między strategicznymi kierunkami rozwoju. Artykuł ma charakter metodologiczny, wykorzystano w nim bowiem po raz pierwszy metodę decyzyjnego wielokryterialnego Analitycznego Procesu Hierarchicznego (AHP) do oceny korzyści i kosztów podstawowych kryteriów rozwoju społeczno-gospodarczego gmin. W trakcie badania zidentyfikowano kluczowe czynniki rozwoju gmin dotyczące paradygmatu rozwoju endogenicznego oraz określono preferowany model rozwoju gmin w odniesieniu do ich profilu społeczno-ekonomicznego.
W artykule rozpatrzymy dwa neoklasyczne modele wzrostu gospodarczego typu Solowa-Swana z deficytem budżetowym i bez deficytu budżetowego dla gospodarki Polski i dla polskich regionów utożsamianych z województwami powstałymi w 1998 r. Modele wzrostu typu Solowa–Swana, pomimo swojej prostoty i typowych dla nurtu neoklasycznego założeń , stanowią ciągle układ odniesienia dla makroekonomicznych modeli wzrostu gospodarczego nowej generacji, zwanych umownie modelami endogenicznego wzrostu gospodarczego. Przedmiotem naszego zainteresowania będzie w szczególności ocena tempa zbieżności regionalnych ścieżek wzrostu i ścieżek wzrostu gospodarki Polski do stabilnych stanów równowagi w modelach wzrostu Solowa-Swana z deficytem budżetowym i bez niego. Wyznaczenie wartości PKB na pracującego w stabilnych stanach równowagi jest możliwe przy bardzo silnych założeniach przyjmowanych w modelu Solowa–Swana. Zastosowane przez nas metody kalibracji parametrów obu modeli wzrostu, zgodne z logiką modeli, determinują wyniki końcowe. W szczególności mają one wpływ na tempo zbieżności ścieżek wzrostu do stabilnych stanów równowagi, jak również na wartości kapitału fizycznego i PKB na efektywnie zatrudnionego w stabilnych stanach równowagi. Traktując wartości PKB na pracującego w stabilnych stanach równowagi jako docelowe wartości długookresowe, udzielimy odpowiedzi na pytanie, jak zmieni się regionalny rozkład PKB na efektywnie pracującego w latach 1998–2000 w stosunku do regionalnego rozkładu PKB na pracującego w stabilnych stanach równowagi.
Reformy inspirowane New Public Management (NPM) przyczyniły się do wprowadzenia zasad zarządzania w samorządzie terytorialnym oraz urynkowienia i outsourcingu. Reformy te przyniosły największe zmiany w Wielkiej Brytanii, ale wprowadzono je też w innych państwach europejskich, na przykład w: Irlandii, Szwecji, Niemczech, w najmniejszym zakresie zaś we Francji (spośród krajów opisanych w tym artykule). Istnieje ryzyko, że reformy inspirowane NPM doprowadzą do utraty z pola widzenia ukrytego, społecznego celu usług publicznych. Nowe zarządzanie publiczne nie stało się jednak nowym, uniwersalnym modelem zarządzania sektorem publicznym. Tematyka debaty na temat reformy usług publicznych przesunęła się (zwłaszcza w Wielkiej Brytanii) poza kwestie NPM w kierunku wyłaniającej się koncepcji sieciowego zarządzania wspólnotą.
W wyniku nałożenia się wielu czynników uwarunkowania funkcjonowania szkół wyższych w ostatnich dekadach uległy znaczącej zmianie. Procesy globalizacji i internacjonalizacji, czynniki związane z gospodarką i demografią oraz rosnąca konkurencja uczelni powodują, że instytucje te zaczynają pełnić więcej funkcji, zmieniają swoją strukturę i charakter. Czołowe światowe uczelnie odpowiadają na zmieniający się kontekst, tworząc nowe rozwiązania strategiczne, które mają na celu utrzymanie i wzmocnienie ich wysokiej pozycji w światowych rankingach. Część rozwiązań ma charakter uniwersalny, a niektóre są specyficzne dla poszczególnych typów uczelni. Celem artykułu jest identyfikacja najnowszych trendów w zarządzaniu strategicznym stosowanym przez władze czołowych szkół wyższych i omówienie poszczególnych rozwiązań na konkretnych przykładach.
Artykuł porusza problem ewolucji socjologii miasta w ostatnim pięćdziesięcioleciu. Tłem do prezentacji różnych poglądów i nurtów socjologicznych są zachodzące zmiany społeczne, ujęte w trzy okresy. Pierwszy to rekonstrukcja gospodarki i miast zniszczonych w wyniku działań wojennych. W drugim okresie rozwoju gospodarczego (lata 1955-1975) formułowano liczne modele państwa dobrobytu, ale przede wszystkim następowały procesy suburbanizacji i metropolizacji, a także poprawy warunków mieszkaniowych w miastach. Trzeci okres (1975-2000) przejawia się pogłębianiem różnic społecznych, konfliktami miejskimi i polaryzacją, zarówno regionalną, jak i wewnątrz ośrodków miejskich.
W artykule przedstawiono dyskusję na temat jakości życia w kontekście potrzeb człowieka. W tych ramach koncepcyjnych rozważono kwestię potrzeb seksualnych i ich związku z koncepcją patologii w naukach społecznych i teologii. Jako szczególną formę patologii seksualnej przeanalizowano prostytucję, rozważając ją również z punktu widzenia usługi realizującej potrzeby ludzkie i wpływu na jakość życia. Szczegółowo przeanalizowano rozmieszczenie prostytucji w Bydgoszczy i modele rozmieszczenia przestrzennego agencji towarzyskich w tym mieście.
Aktualizacja z dn. 2.03.2021: Fragmenty niniejszego artykułu zostały wykorzystane w późniejszej publikacji: Swianiewicz, P., & Brzóska, A. (2020). Demand Elasticity for Local Public Transport in Polish Cities: Do Local Policies Matter?. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 16(61), 125-142
Po 1990 roku liczba pasażerów lokalnego transportu zbiorowego systematycznie obniżała się przy jednoczesnym wzroście mieszkańców korzystających z transportu indywidualnego, co przyczyniało się do wzrostu zatłoczenia ulic i pogarszania jakości powietrza w miastach. Od co najmniej kilku lat w niektórych miastach obserwujemy odwrócenie tego trendu. Artykuł odwołuje się do wyników podobnych badań prowadzonych wcześniej w innych krajach. W części empirycznej, posługując ię danymi o liczbie i zmianach liczby pasażerów w blisko 100 miastach Polski, przedstawia modele regresji, które wyjaśniają czynniki wpływające na zróżnicowanie wielkości popytu na usługi transportu zbiorowego i jego dynamikę. Zmienne niezależne modelu odnoszą się zarówno do charakterystyki miast (ich środowiska społeczno-ekonomicznego), jak i organizacji usługi (np. formy organizacyjno-prawnej, polityki taryfowej itp.). Wyniki wskazują, że największe znaczenie dla wielkości popytu ma gęstość sieci połączeń transportu publicznego, natomiast niemal bez znaczenia jest wysokość opłat za bilety. Popyt wyraźnie wzrasta także w miastach największych, ale zależność między popytem i liczbą mieszkańców nie ma charakteru zależności liniowej.
Celem artykułu jest identyfikacja oraz analiza przestrzennego zróżnicowania uwarunkowań społeczno-ekonomicznych kształtujących popyt na rynku samochodowym wśród klientów indywidualnych. W postępowaniu badawczym zmierzającym do realizacji założonego celu wykorzystano metody i modele ekonometrii przestrzennej. Zakresem przestrzennym objęto Polskę w układzie powiatów, a zakres czasowy wyznaczają lata 2010–2015. Wyniki badania dowiodły, że do pozacenowych czynników kształtujących popyt na nowe samochody w Polsce należy zaliczyć przede wszystkim poziom zamożności potencjalnych konsumentów. Uzupełniającą rolę odgrywały: sytuacja demograficzna, poziom rozwoju lokalnego oraz poziom zaspokojenia potrzeb motoryzacyjnych. Pogłębiona analiza w postaci geograficznie ważonej regresji (GWR) wykazała, że zidentyfikowane uwarunkowania wykazują zmienność przestrzenną, co może uzasadniać duże zróżnicowanie poziomu motoryzacji w Polsce.
Prawo do miasta to możliwość współdecydowania przez mieszkańców o rozwoju oraz zmianach społecznych i urbanistycznych w ich miastach. Warunkiem urzeczywistnienia tego prawa jest miejska partycypacja, na którą składają się dwa – wzajemnie na siebie oddziałujące – elementy: ramy formalno-organizacyjne stwarzane przez władze miejskie, umożliwiające mieszkańcom włączenie się w procesy decyzyjne, oraz gotowość i chęć samych mieszkańców do korzystania z oferowanych im możliwości. W ostatnich latach doświadczamy „boomu” partycypacyjnego przejawiającego się coraz większą liczbą organizowanych konsultacji społecznych. W tym kontekście celem artykułu jest próba opisu kategorii miejskiej partycypacji oraz krytyczna analiza miejskich procesów partycypacyjnych wraz z ich uwarunkowaniami. Jednocześnie podkreślić należy, że tekst ma charakter teoretyczny, a analizowane czynniki warunkujące partycypację należy traktować jako zbiór przypuszczeń autora wymagający empirycznej weryfikacji.
W artykule uwaga skoncentrowana została na podatku od środków transportowych, interesującym nie tyle ze względu na jego wydajność, ile dużą mobilność bazy podatkowej. Celem było rozpoznanie zróżnicowania fiskalnych skutków decyzji z zakresu władztwa podatkowego gmin z punktu widzenia takich kryteriów, jak typ gminy i kategoria podatnika. Pogłębione badania, do których wykorzystano analizę korelacyjną, klasyczny test niezależności Pearsona i korelację rho Spearmana, umożliwiły pozytywne zweryfikowanie hipotez. Otóż polityka podatkowa gmin wpływała na wysokość dochodów z tego podatku, ale jej skutki były w poszczególnych jednostkach w okresie bieżącym i późniejszych zróżnicowane. Ponadto władztwo podatkowe gmin w przypadku podatku od środków transportowych dotyczyło w szczególności obniżenia górnych stawek podatkowych. Dla gmin, w których zależności były najbardziej widoczne, zaprezentowano również modele ekonometryczne ilustrujące skutki polityki podatkowej w stosunku do niektórych kategorii podatników podatku od środków transportowych.
Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o wpływ przystąpienia Polski do Unii Europejskiej na nierówności regionalne w naszym kraju. Przedstawiono w nim neoklasyczny model egzogenicznego wzrostu z saldem środków UE, przeznaczonych do realizacji polityki spójności i konwergencji. Model ten jest uogólnieniem standardowego modelu wzrostu Solowa–Swana. W artykule omówiono metody wyznaczania wartości zmiennych modeli wzrostu w stacjonarnych stanach równowagi. Przeprowadzono analizę nierówności regionalnych w Polsce w ujęciu retrospektywnym w latach 2004–2006 oraz w ujęciu prospektywnym na podstawie modeli wzrostu gospodarki Polski oraz gospodarek województw. Przedstawiono wnioski dotyczące skutków realizacji programu spójności i konwergencji w Polsce oraz postulaty na temat zasad konstrukcji nowych regionalnych modeli wzrostu jako instrumentów opisu i analizy nierówności regionalnych.
W 1996 r., gdy ciągle trwała dyskusja o regionalizacji i nowej organizacji terytorialnej państwa, a jednocześnie praktyczne kroki zostały zablokowane przez pat polityczny w koalicji SLD-PSL, napisałem artykuł (Hausner, 1996), w którym porównałem dwa modele rozwoju regionalnego Polski i przewidywane następstwa ich wdrożenia dla rozwoju gospodarczego. Chodziło wówczas o spór między zwolennikami dwuszczeblowej (49 usamorządowionych województw i gminy) oraz trójszczeblowej organizacji terytorialnej państwa (10–12 dużych samorządowo-rządowych województw, powiaty i gminy). Zdecydowanie opowiedziałem się za modelem trójszczeblowym, wiążąc z nim nadzieję na prowadzenie nowoczesnej polityki regionalnej zorientowanej na wzmacnianie konkurencyjności regionalnych układów terytorialnych, a co za tym idzie, na utrwalenie wysokiego wzrostu gospodarczego oraz korzystną dla Polski integrację z Unią Europejską . Moje rozumowanie (jak i wielu innych kolegów) było proste: bez silnych regionów nie można prowadzić efektywnej polityki regionalnej. Dlatego z zadowoleniem przyjęliśmy przecięcie sporu i wdrożenie przez koalicję AWS-UW reformy organizacji terytorialnej państwa według koncepcji trójszczeblowej. Mogłoby się więc wydawać, że problem został rozwiązany: kwestia modelu polityki regionalnej została przesądzona. Pozostaje już tylko jej skuteczne prowadzenie. Niestety, taki wniosek jest zdecydowanie przedwczesny, wykazanie czego jest celem tego referatu.
Celem artykułu była analiza szans podjęcia pracy i ocena czasu wychodzenia z długotrwałego bezrobocia na podstawie danych z lat 2007–2011 z PUP w Sulęcinie. Założono hipotezę, że wpływ determinant na szanse i szybkość podejmowania pracy przez długotrwale bezrobotnych jest taki, jak bezrobotnych ogółem. Za determinanty przejęto: miejsce zamieszkania, wiek, wykształcenie, płeć, staż pracy i rok wyrejestrowania. Do analizy wykorzystano nieliniowe modele regresji: logitowy i hazardu Coxa. Pierwszy umożliwił porównanie szans wychodzenia z bezrobocia, a drugi pozwolił na ocenę czasu poszukiwania pracy. Wyznaczone ilorazy szans i hazardu posłużyły do zbadania różnic między podgrupami osób długotrwale bezrobotnych na tle wszystkich bezrobotnych.
Dekada lat dziewięćdziesiątych, która przyniosła niezwykle istotne zmiany polityczne i ekonomiczne w krajach Europy środkowowschodniej, była także okresem restytucji demokracji lokalnej w tym regionie. Po długim okresie skrajnie scentralizowanego oraz niedemokratycznego sposobu zarządzania jednostkami lokalnymi, decentralizacja i wzmocnienie samorządności wydawały się naturalnym kierunkiem zmian. Po przeszło dwunastu latach od zainicjowania przemian można postawić pytanie o model samorządu terytorialnego, jaki wyłonił się w efekcie przeprowadzonych reform. Czy generalizacje i teorie używane do opisu samorządów w krajach zachodnich zachowują swoją przydatność w naszej części Europy? Niniejszy artykuł jest próbą przynajmniej częściowej odpowiedzi na to pytanie.
Artykuł prezentuje czynniki wyboru modelu świadczenia lokalnego transportu zbiorowego w Polsce w 2017 roku. Jest to pierwsze przekrojowe badanie ilościowe, które zostało przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 1089 gmin, spośród których 382 świadczą usługę w jednym z trzech modeli: kontraktowania, współpracy lub korporatyzacji. Większość samorządów nie angażuje w ten proces zasobów własnych, najczęściej gminy występują w roli regulatora rynkowej podaży, kontraktując usługę z prywatnym przedsiębiorcą. Gminy charakteryzują się pragmatycznym podejściem podczas świadczenia usługi – ograniczają angażowanie zasobów własnych oraz włączają się w powiązania funkcjonalne w obszarach metropolitalnych. Bogatsze i gęściej zaludnione miasta inwestujące swoje zasoby korzystają z pozwalającego na zachowanie większej kontroli politycznej modelu korporatyzacji. Przedstawione wyniki badania są użyteczne w procesie podejmowania decyzji o sposobie świadczenia usługi lokalnego transportu – wskazują cechy, jakimi charakteryzują się gminy, które w 2017 roku korzystały z jednego z trzech modeli.
