Jiří Blažek
Czynniki i kierunki rozwoju regionalnego Republiki Czeskiej podczas transformacji i w okresie przedakcesyjnym
Artykuł przedstawia analizę głównych czynników, trendów oraz najistotniejszych aspektów rozwoju regionalnego Republiki Czeskiej, które kształtowały się w czasie transformacji ustrojowej oraz w okresie przedakcesyjnym. Konstrukcja artykułu jest następująca: część wstępna zawiera krótki opis podstawowych trendów rozwoju regionalnego po upadku komunizmu. Kolejne części dotyczą identyfikacji głównych czynników rozwoju regionalnego oraz analizy podstawowych zróżnicowań regionalnych. W części końcowej autor podejmuje próbę nakreślenia prawdopodobnych przyszłych zmian w tendencjach rozwoju regionalnego.
Factors and trends of regional development in the Czech Republic in transition and pre-accession period
The article provides the analysis of main factors, trends and patterns of regional development in the Czech Republic during the transformation and pre-accession period. The paper is structured in the following way. It starts with a brief elaboration of basic trends in regional development since the collapse of communism, then proceeds to the identification of the main factors of regional development. In the final part, the author outlines the possible future patterns of regional development in the Czech Republic.
Bolesław Domański
Krytyka pojęcia rozwoju a studia regionalne
Przedmiotem zmasowanej krytyki stało się u schyłku XX wieku pojęcie rozwoju jako modernizacji i postępu, wraz z jego różnymi odmianami, m.in. europeizacją. Zarzuca mu się traktowanie rozwoju jako procesu o charakterze teleologicznym, jednolitym, linearnym, normalizującym i instrumentalnym. U podstaw takiego ujęcia leżą często idee dychotomicznego podziału przestrzeni. "Post-rozwojowa" krytyka reprezentuje różne nurty, m.in. konserwatywny antymodernizm, neoliberalny sprzeciw wobec interwencji państwa i lewicowy relatywizm kulturowy. Autor twierdzi, że źródła krytykowanych słabości tkwią przede wszystkim w nadmiernej generalizacji przedmiotowej, czasowej i geograficznej procesów rozwoju. Możliwe jest ich przezwyciężenie bez przyjmowania skrajnego stanowiska postmodernistycznego, odrzucającego wartościowanie regionalnych trajektorii rozwojowych i sprowadzającego je do równoległych narracji. Proces rozwoju może mieć w studiach regionalnych charakter otwarty, nie musi oznaczać zmierzania do określonego stanu końcowego i upodabniania do regionów uznanych za bardziej rozwinięte. Istnieją różne ścieżki rozwoju, z których wiele nie stanowi procesu linearnego ani też odgórnego projektu, istotną rolę odgrywają czynniki endogeniczne, w tym aktywność podmiotów regionalnych.
Critique of the concept of development and regional studies
At the end of the XX-th century the concept of development as a synonym of modernization and progress has been heavily criticized. It has been said that such an approach defines the development as a teleological, uniform, linear, normalizing and instrumental process. This critique, known as post-development approach includes various ideologies, e.g. conservative anti-modernism, neo-liberal rejection of state`s interventionism, and cultural relativism. The author claims that the main weaknesses of development concept are due to the unjustified generalizations with respect to the subject, time and space in which the processes are observed. Coping with those weaknesses do not necessarily require taking radical post-modernistic positions, rejecting any valuation of regional patterns of development. Regional studies may treat development as an open process, not necessarily leading to predetermined outcomes, and not always following the paths of the developed regions. There are development paths that are nonlinear processes in which the crucial role is played by the endogenous factors, such as activity of local actors.
Afiliacja:
Bolesław Domański: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ (ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków);
b.domanski@geo.uj.edu.pl Mikołaj Herbst
G. Blazyca (red.), 2003, Restructuring Regional and Local Economies. Towards a Comparative Study of Scotland and Upper Silesia, Hants-Burlington: Ashgate, 193 s. (recenzja)
Afiliacja:
Mikołaj Herbst: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa);
m.herbst@uw.edu.pl Marek W. Kozak
Nowe partnerstwo na rzecz spójności – trzeci raport Komisji Europejskiej o spójności ekonomicznej i społecznej (z praktyki)
Artykuł ten jest omówieniem najważniejszych treści trzeciego raportu o spójności ekonomicznej i społecznej. Autor dołożył starań, by wyraźnie rozdzielić przedstawienie zawartości raportu od własnych uwag i komentarzy, które zamieszczono w ostatniej części opracowania. Trzeci raport o spójności ukazał się w szczególnym momencie: w toku ostrej debaty nad przyszłością polityki spójności Unii oraz tuż przed poszerzeniem o 10 nowych państw członkowskich. Raport składa się z czterech głównych części:
Część pierwsza (spójność, konkurencyjność, zatrudnienie i wzrost sytuacja i trendy) omawia osiągnięty w Unii poziom spójności społecznej, ekonomicznej i terytorialnej oraz czynniki wzrostu. Część drugą poświęcono analizie wpływu, jaką na spójność Unii mają polityki wewnętrzne państw członkowskich. Część trzecia koncentruje się z kolei na omówieniu wpływu polityk Wspólnoty na konkurencyjność, zatrudnienie i spójność. Czwarta część zajmuje się ogólnym wpływem polityki spójności na Unię, podejmuje też sprawę skutków poszerzenia. Propozycja Komisji Europejskiej w sprawie polityki spójności na następny okres planistyczny została przedstawiona w streszczeniu dokumentu. Raport jest poprzedzony streszczeniem i opatrzony aneksami statystycznymi. Większości analiz dokonano na podstawie danych z lat 90., aczkolwiek zwłaszcza w analizach jakościowych pojawiają się liczne odwołania do obecnego okresu planistycznego.
Afiliacja:
Marek W. Kozak: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa);
m.kozak@uw.edu.pl Agnieszka Olechnicka
Krystyna Gawlikowska-Hueckel, 2003, Procesy rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej. Konwergencja czy polaryzacja, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 322 s. (recenzja)
Afiliacja:
Agnieszka Olechnicka: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa);
a.olechnicka@uw.edu.pl Wojciech Pander
Kapitał zagraniczny w restrukturyzacji starych okręgów przemysłowych na przykładzie Huty Silesia w Rybniku
Artykuł przedstawia problematykę restrukturyzacji starych okręgów przemysłowych w kontekście napływu inwestycji zagranicznych na przykładzie Huty Silesia w Rybniku. Stare okręgi przemysłowe są skomplikowaną materią społeczno-ekonomiczną, a ich restrukturyzacja, będąca wynikiem obiektywnych zjawisk ekonomicznych, jest procesem koniecznym i nieuniknionym. Jednym ze stymulatorów przekształceń , mogącym odegrać istotną rolę w przeobrażeniach, jest kapitał zagraniczny. Artykuł na wstępie przedstawia charakterystykę okręgu rybnickiego, zachodzące w regionie zmiany oraz opisuje sytuację Huty Silesia. Następnie prezentuje efekty funkcjonowania przedsiębiorstw zagranicznych w regionie. Wyniki badań stanowią odpowiedź na pytanie o wpływ kapitału zagranicznego na restrukturyzację starych okręgów przemysłowych.
A role of foreign capital in the restructuring of old industrial areas on the basis of the Steelwork Silesia in Rybnik
The article discusses the problem of restructuring old industrial areas in the context of foreign investment inflow, using the case of Silesia Steelwork (Huta Silesia) in Rybnik. Old industrial areas constitute a complex socioeconomic problem. Their restructuring, resulting from objective economic processes, is necessary and inevitable. One of the incentives for the transformation is foreign capital which can possibly play an important role in the transformation process. The article begins with the general characteristics of the Rybnik area, describes changes in the region and the situation of Huta Silesia. Further on it presents the influence of foreign undertakings in the region. The conclusions bring the final assessment of the role of foreign capital in restructuring old industrial areas.
Iwona Sagan
Współczesne studia regionalne – teoria i metodologia, a także praktyka
Artykuł podejmuje próbę przekrojowego przedstawienia ewolucji sposobów definiowania i opisu regionów, wskazując na ich wzajemne wynikanie oraz logiczne następstwo kolejnych analitycznych koncepcji regionu. W analizie wskazano na silny związek poszczególnych koncepcji z ogólnospołecznymi przemianami. Omówione zostały trzy zasadnicze podejścia do badań regionalnych: podejście chorologiczne, Regional Science oraz współczesne interpretacje społeczne i kulturowe regionu. Charakterystyki studiów regionalnych w poszczególnych okresach dokonano zarówno pod względem teoretyczno-konceptualnym, metodologicznym, jak i w wymiarze praktyki życia społeczno-gospodarczego. Podjęto także dyskusję nad zmienną rolą i kondycją badań geograficznych w studiach regionalnych.
Contemporary regional studies – theory, methodology and practice
The article is devoted to the changing ways of interpretation and description of a region. It shows the interrelations between particular approaches and the connections between changing concepts of a region and different stages of social change. Three main approaches to regional studies are emphasized: the chorological tradition, Regional Science and contemporary social and cultural interpretations of region. Each approach is presented in three perspectives: theoretical, methodological and practical. The changing role and meaning of geographical research in regional studies is analyzed in the concluding comments.
Afiliacja:
Iwona Sagan: Wydział Oceanografii i Geografii, Uniwersytet Gdański (al. Marszałka Piłsudskiego 46, 81-378 Gdynia);
geois@univ.gda.pl Janusz Zaleski, Paweł Tomaszewski
Makroekonomiczne efekty realizacji Narodowego Planu Rozwoju 2004–2006
Macroeconomical effects of the implementation of the national development plan 2004–2006
The article describes the forecasts for the 2004-2006 National Development Plan implementation on the performance of Poland`s economy up to 2010. The estimations are based on the Polish version of HERMIN model. Several development paths for Poland are predicted upon varying assumptions on the ability to absorb the EU assistance, and varying efficiency of use of those funds. In general, it is demonstrated that Poland`s accession to EU will bring a significant economic improvement by increasing GDP growth rate and depressing unemployment rate.
Afiliacja:
Janusz Zaleski: Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego (ul. Karmelkowa 29 52-437 Wrocław);
janusz.zaleski@warr.pl Paweł Tomaszewski: Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego (ul. Karmelkowa 29 52-437 Wrocław);
ptm@warr.pl Andrzej Ziomek
Przeciwdziałanie bezrobociu na Górnym Śląsku – nowa forma prac interwencyjnych (z praktyki)
Afiliacja:
Andrzej Ziomek: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. W. Korfantego w Katowicach (ul. Harcerzy Września 3, Katowice 40-659)