Na naszej stronie korzystamy z cookies (ciasteczek) umożliwiających zapisywanie informacji na urządzeniu użytkownika. Zapoznaj się z naszą polityką prywatności oraz opisem jak zablokować cookies. Kontynuując przeglądanie naszej strony wyrażasz zgodę na pozostawianie cookies zgodnie z Twoimi bieżącymi ustawieniami przeglądarki.

Zezwalaj
Wprowadź minimum 3 znaki

Archiwum

Numer:

2(44)/2011

Maria Halamska
Transformacja wsi 1989–2009: Zmienny rytm modernizacji
W szkicu autorka wykazuje, że w długiej perspektywie czasowej na polskiej wsi, podobnie jak w Europie Zachodniej oraz Środkowej, zachodzą cztery wielkie procesy zmieniające jej oblicze: deruralizacja, dezagraryzacja, kształtowanie się nowego modelu rolnictwa (pezantyzacja/depezantyzacja) oraz restratyfikacja. Kształtują one nowe miejsce wsi w społeczeństwie, nowe miejsce rolnictwa w społeczeństwie i gospodarce oraz nową strukturę wsi jako subsystemu społecznego. Zmiany były obserwowane w całym analizowanym dwudziestoleciu, choć w krótszych odcinkach czasu przebiegały w różnym tempie. Trzy z nich – deruralizacja, dezagraryzacja i restratyfikacja są kontynuacją procesów, które zachodziły już przed 1989 r. Występują one powszechnie zarówno w Europie Zachodniej, jak i Środkowo-Wschodniej. Pewną oryginalność można natomiast odnotować w tworzeniu się nowego modelu agrarnego, dostosowania postkomunistycznych struktur produkcyjnych rolnictwa do gospodarki rynkowej.
The Polish countryside in the process of transformation 1989–2009: A differing pace of modernization
The author of this essay argues that, in a longer time perspective, four major processes have been taking place in the countryside and changing its character in Polish as well as in other countries in Western and Central Europe: de-ruralization, de-agrarianization, development of a new model of agriculture (peasantization/ de-peasantization) and re-stratification. These processes are affecting 1) the place of the countryside in society, 2) the place of agriculture in society and in national economy, 3) the structure of the countryside as a social subsystem. These changes have been taking place throughout the last two decades, albeit with different speed in different time periods. Three of them, de-ruralization, de-agrarianization and re-stratification, are continuations of processes which took place before 1989. Their dynamics does not differ from that in Western and Central-Eastern Europe. The fourth, more original process can also be detected in the development of a new agrarian model: the adjustment of the post-communist structure of agricultural production to the market economy.
Afiliacja:
Maria Halamska: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa); m.halamska@uw.edu.pl.
Bohdan Jałowiecki
Studia miejskie – między historią a teorią
Artykuł przedstawia niektóre metodologiczne problemy studiów miejskich z perspektywy socjologa. Autorzy zajmujący się urban studies bądź tworzą teorie funkcjonowania miast i modelowania ich rozwoju, bądź opisują zmieniającą się miejską rzeczywistość, śledząc jej historię. Do pierwszego nurtu należą mniej lub bardziej sformalizowane prace, m.in. Louisa Wirtha, Richarda Floridy, czy zmatematyzowana koncepcja fizyków Geoffreya Westa i Louisa Bettencourta. Drugi nurt reprezentują Max Weber, Fernand Braudel i wielu innych. Autor, nie negując pewnych pożytków pierwszego nurtu, uważa jednak, że podejście historyczno-opisowe znacznie lepiej, przynajmniej na razie, wyjaśnia procesy związane z rozwojem miast.
Urban Studies: Between history and theory
This article presents, from a sociological perspective, selected methodological issues concerning urban studies. The authors of such studies either create theories of a city’s rise and fall or describe a changing urban reality, investigating the history of cities. Examples of the first approach are the more or less formalized works of Louis Wirth or Richard Florida, as well as Geoffrey West’s and Louis Bettencourt’s quantitative concept.. The second type of studies is represented by Max Weber, Fernand Braudel and others. The author, although he is not denying the merits of the first approach, claims that the descriptive-historical perspective has so far been more useful in explaining the process of urban development.
Afiliacja:
Bohdan Jałowiecki: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa); jalowiecki@post.pl
Urszula Małyszka
Wiesław Musiał (red.), 2010, Czynniki rozwoju obszarów wiejskich w gospodarce opartej na wiedzy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego, 267 s. (recenzja)
Monika Mularska-Kucharek
Zaufanie jako fundament życia społecznego na przykładzie badań w województwie łódzkim
Przedmiotem rozważań w artykule jest zaufanie społeczne badane w trzech wymiarach: wertykalnym (do różnego rodzaju instytucji) oraz dwóch horyzontalnych – prywatnym i uogólnionym. Głównym celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o poziom zaufania społecznego dorosłych mieszkańców gmin województwa łódzkiego i Łodzi. Analiza dotyczy diagnozy zaufania społecznego badanych zbiorowości oraz ustalenia korelatów trzeciego z wyżej wymienionych rodzajów zaufania, czyli uogólnionego zaufania okazywanego innym ludziom.
Trust – A fundamental component of social life. A study of the Lodz Voivodeship
The authors of the article test social trust in three dimensions: one vertical (trust in various types of institutions) and two horizontal – a private and a generalized one. Their main purpose is to study the level of social trust of the adult residents of rural communities of the Lodz region and the residents of the city of Lodz. They aim to diagnose social trust of the communities and to determine the correlates of the third type of trust, defined as generalized trust manifested in contacts with other people.
Afiliacja:
Monika Mularska-Kucharek: Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, (ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź); monikamularska@o2.pl
Maciej J. Nowak
Jan Maciej Chmielewski, Grzegorz Węcławowicz (red.), 2010, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego a miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, z. 245 (recenzja) Warszawa: KPZK PAN, 128 s.
Robert Pyka
Lokalne gouvernance jako przejaw dehierarchizacji procesów decyzyjnych oraz nowa forma dialogu społecznego
Paradygmat analizy rzeczywistości i zarządzania nią oparty na pionowych strukturach hierarchicznych jest właściwy dla sytuacji koncentracji zasobów w rękach nielicznych aktorów społecznych. Obecnie wydaje się on w odwrocie. Pierwszym naukowym diagnozom opisywanej sytuacji towarzyszyła konstatacja chaosu i nierządności, lecz stopniowo wypracowano podejścia, które pozwalają penetrować założone systemy i panować nad nimi. Niezwykle wartościowe heurystycznie okazało się pojęcie governance, rozumiane jako wielopłaszczyznowy, sieciowy proces angażujący aktorów o różnym statusie i zasobach, którego wynik stanowi konsens osiągany w interakcyjnej grze partnerów. Francja stanowi doskonały przykład występowania takiego właśnie zjawiska. Opisywane procesy przebiegają przede wszystkim na obszarach metropolitalnych, które wytwarzają własne, niezwykle złożone systemy władzy.
Local governance as an example of de-hierarchization of the decision-making process and a new form of social dialogue
The paradigm of analysis of the reality and its management, based on vertical hierarchic structures, cannot be used to characterize situations of resources concentration in the hands of many social actors. Nowadays, the paradigm seems to be less popular. First scientific diagnoses of the described situations seemed to prove their chaotic and ungovernable character, but they were gradually replaced with approaches which allowed to penetrate and govern composed systems. The notion of ‘governance’ (i.e. a multi-layered network process whose participants have different statuses and resources, and which results in a consensus achieved in an interactive play of all partners) has a high heuristic value. France is a perfect illustration of this phenomenon. The process can be observed especially in metropolitan areas that create their own compounded authority systems.
Afiliacja:
Robert Pyka: Zakład Socjologii Polityki, Instytut Socjologii, Uniwersytet Śląski w Katowicach, (ul. Bankowa 11, 40-007 Katowice); robert.pyka@us.edu.pl
Tomasz Skica, Andrzej Kiebała, Tomasz Wołowiec
Stymulowanie lokalnej konkurencyjności gmin na przykładzie podatku od środków transportowych
Ulgi i zwolnienia w podatkach lokalnych są tematem niezwykle chętnie podejmowanym przez media, choć często obiegowe opinie o ogromnej stymulacyjnej roli redukcji stawek nie są oparte na żadnych badaniach. W artykule autorzy zajmują się wpływem decyzji władz lokalnych o redukcji stawek podatku od środków transportowych na lokalizację podmiotów nim opodatkowanych w obrębie granic administracyjnych jednostki realizującej taką strategię. Nie jest wskazane badanie wyłącznie relacji wysokości stawki podatkowej do liczby zarejestrowanych płatników podatku od środków transportowych. Lokalizacja na terenie gminy nowych płatników tego podatku wpływa także pośrednio na dochody z podatków od nieruchomości, dochodowego od osób prawnych i ewentualnie dochodowego od osób fizycznych. Dlatego w opracowaniu zastosowano wielowątkowe podejście do badania następstw decyzji władz lokalnych o zmianach w podatku od środków transportowych.
Stimulating local competitiveness of communities: The case of the tax on means of transport
Discounts and rebates in local taxation are a very media-friendly topic, yet the opinions on the stimulating function of taxation are not supported by meaningful research. The article presents the impact of local governments’ decisions regarding reductions in the tax on means of transport on the location of entities subject to such a tax within the community. The article has a multi-dimensional character, as it is impossible to limit oneself to researching a simplistic relation between tax rates and the number of registered payers of the tax. One must consider additional factors, e.g. the location of new tax payers within a community will also indirectly impact estate taxes, CIT revenues, even the additional revenues from the personal income tax paid by employees. Therefore, it is vital to approach the consequences of local government decisions relating to changes in transport taxation multi-dimensionally.
Afiliacja:
Tomasz Skica: Katedra Makroekonomii, Instytut Badań i Analiz Finansowych Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, (ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów); tskica@wsiz.rzeszow.pl
Andrzej Kiebała: Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, (ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów); akiebala@wsiz.rzeszow.pl
Tomasz Wołowiec: Zakład Ekonomii Wyższej Szkoły Biznesu – National-Luis University w Nowym Sączu, (ul. Zielona 27, 33-300 Nowy Sącz); wolowiectomek@gmail.com
Roman Szul
Wendelin Strubelt (red.), 2010, Der gebändigte Raum. Bilder und Texte zur Raumnutzung in Deutschland, fot. Jürgen Hohmuth, Bonn, Tübingen: Wasmuth Verlag, 210 s. (recenzja)
Afiliacja:
Roman Szul: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), (ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa); r.szul@uw.edu.pl
Paweł Tomaszewski, Janusz Zaleski, Marek Zembaty
Oczekiwane efekty realizacji polityki spójności Unii Europejskiej na poziomie regionalnym w Polsce
W artykule przedstawiono wyniki analiz dotyczących wpływu Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004–2006 (NPR) i Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007–2013 (NSRO) na procesy dywergencji/konwergencji zachodzące wewnątrz kraju oraz pomiędzy polskimi regionami a średnią unijną mierzone wskaźnikami PKB per capita. Do ich przeprowadzenia wykorzystano symulacje przy użyciu 16 regionalnych modeli HERMIN, a także dane i prognozy dotyczące wielkości transferów w ramach NPR i NSRO, które opracowało Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Zastosowanie modeli HERMIN umożliwiło prognozę kształtowania się wskaźników makroekonomicznych – PKB na mieszkańca (w PPS) odniesionego do średniej unijnej oraz PKB na mieszkańca odniesionego do średniej krajowej do 2020 r. Otrzymane wyniki wskazują, że realizacja NPR i NSRO przyspiesza proces konwergencji pomiędzy polskimi regionami a średnią UE, jak również opóźnia proces dywergencji wewnątrz kraju.
The expected effects of the EU cohesion policy on the regional level in Poland
The article presents the results of the analysis of the impact of the National Development Plan (NDP) 2004–2006 and the National Strategic Reference Framework (NSRF) 2007–2013 on divergence/convergence processes taking place in Poland as well as between its regions and the EU average, measured as GDP per capita in PPS. The analysis was made using simulation results received by applying 16 regional HERMIN models and data as well as forecasts concerning NDP and NSRF transfers prepared by the Ministry of Regional Development of the Republic of Poland. The application of HERMIN models allowed the authors to make forecasts regarding the following macroeconomic indicators: GDP per capita (in PPS) in relation to the EU average and to the national average by 2020. The results indicate that NDP and NSRF implementation can accelerate the convergence process between the Polish regions and the EU average and slow down the weak divergence process within the country.
Afiliacja:
Paweł Tomaszewski: Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, (ul. Karmelkowa 29, 52-437 Wrocław); ptm@warr.pl
Janusz Zaleski: Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa; janusz.zaleski@warr.pl
Marek Zembaty: Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, (ul. Karmelkowa 29, 52-437 Wrocław); mzm@warr.pl
Dorota Węziak-Białowolska
Ocena kapitału ludzkiego oraz jego zróżnicowanie demograficzne, społeczne i ekonomiczne w Polsce i województwie podkarpackim – analiza porównawcza
W artykule przedstawiono wyniki analiz przeprowadzonych w celu oceny zróżnicowania kapitału ludzkiego w Polsce i województwie podkarpackim według cech demograficznych, społecznych i ekonomicznych. Analizy porównawcze prowadzono, wykorzystując autorski syntetyczny wskaźnik kapitału ludzkiego. Do konstrukcji wskaźnika oraz oceny jego trafności i rzetelności zastosowano metody eksploracyjnej i konfirmacyjnej analizy czynnikowej oraz analizy głównych składowych dla zmiennych kategorialnych. Do analiz wykorzystano dane z badania Diagnoza społeczna 2009. Uzyskane wyniki pokazały, że w 2009 r. województwo podkarpackie charakteryzowało się nieznacznie wyższym poziomem kapitału ludzkiego niż średnia dla całego kraju, ale równocześnie większym zróżnicowaniem jego poziomu między wyróżnionymi grupami ludności niż obserwowane w skali kraju.
The human capital of different socio-economic groups in Poland and in the Podkarpackie Voivodeship
In the article, the authors present the distribution of human capital in Poland in general and in the Podkarpackie Voivodeship in particular with respect to demographic and socio-economic characteristics. In the analyses, they applied a composite indicator of human capital. In order to construct, validate and test the reliability of the indicator, its authors carried out an exploratory and confirmatory factor analysis and a principal component analysis for categorical variables. They used data from the Social Diagnosis 2009. The results show that human capital in the Podkarpackie Voivodeship was slightly higher than the average for Poland, but more dispersed according to selected demographic and socio-economic characteristics than in the whole country.
Afiliacja:
Dorota Węziak-Białowolska: Instytut Statystyki i Demografii, Szkoła Główna Handlowa, (al. Niepodległości 162, 02-554 Warszawa); dorota.weziak@sgh.waw.pl