Na naszej stronie korzystamy z cookies (ciasteczek) umożliwiających zapisywanie informacji na urządzeniu użytkownika. Zapoznaj się z naszą polityką prywatności oraz opisem jak zablokować cookies. Kontynuując przeglądanie naszej strony wyrażasz zgodę na pozostawianie cookies zgodnie z Twoimi bieżącymi ustawieniami przeglądarki.

Zezwalaj
Wprowadź minimum 3 znaki

Archiwum

Numer:

3(81)/2020

Tomasz Kupiec

Do we learn how to learn? Evolution of functions of evaluation systems – the case of Polish regional administration

The article examines the evolution of functions of evaluation systems. It is based on the comparison of evaluation studies conducted in eight evaluation systems in the Polish regional administration in two periods: 2007–13 and 2014–20. The findings are to some extent contradictory to the expectations formed on the basis of the existing literature of the subject. Although the analysed systems were established in response to external pressures, they support accountability as well as learning. These systems do not focus on procedural issues only, and generation of strategic knowledge increases over time. Numerous regulations imposed on the analysed systems suggest, however, that the use of evaluation in the analysed systems may be symbolic in nature.

Do we learn how to learn? Evolution of functions of evaluation systems – the case of Polish regional administration

The article examines the evolution of functions of evaluation systems. It is based on the comparison of evaluation studies conducted in eight evaluation systems in the Polish regional administration in two periods: 2007–13 and 2014–20. The findings are to some extent contradictory to the expectations formed on the basis of the existing literature of the subject. Although the analysed systems were established in response to external pressures, they support accountability as well as learning. These systems do not focus on procedural issues only, and generation of strategic knowledge increases over time. Numerous regulations imposed on the analysed systems suggest, however, that the use of evaluation in the analysed systems may be symbolic in nature.

Afiliacja:
Tomasz Kupiec: Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG), ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska; ORCID: 0000-0002-6469-7746; tomasz.kupiec@uw.edu.pl
Robert Perdał, Paweł Churski, Tomasz Herodowicz, Barbara Konecka-Szydłowska

Geograficzny wymiar (nie)sprawiedliwości społecznej – wyzwania rozwoju regionalnego i lokalnego

Celem pracy jest identyfikacja geograficznego wymiaru (nie)sprawiedliwości społecznej w kontekście istniejących, trwałych zróżnicowań poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce w ujęciu geograficzno-historycznym i ich konsekwencji dla polityki rozwoju na poziomie regionalnym i lokalnym. Praca składa się z dwóch zasadniczych części. W części pierwszej prowadzi się syntetyczne rozważania nad geograficznym wymiarem sprawiedliwości społecznej. W części drugiej podjęto próbę egzemplifikacji geograficznego wymiaru (nie)sprawiedliwości społecznej poprzez analizę rozkładu przestrzennego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego (wskaźnik syntetyczny) i wybranych wskaźników cząstkowych. Dodatkowo dokonano weryfikacji występowania zależności pomiędzy poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego a poziomem poparcia politycznego dla frakcji politycznych głoszących hasła „sprawiedliwości społecznej”. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają występowanie w polskiej przestrzeni dużych zróżnicowań rozwojowych. Ich trwałość determinowana jest historycznie i pomimo upływu czasu ich układ niezmiennie odpowiada przebiegowi granic reliktowych z okresu zaborów. Brak z jednej strony minimalizacji tych różnic, a z drugiej strony utrzymujący się ograniczony wpływ wzrostu gospodarczego na wzrost dochodów, zwłaszcza w obszarach słabszych ekonomicznie, powodują pogłębiające się niezadowolenie społeczne. Prowadzi to w rezultacie do wniosku, że przedmiotowe zróżnicowania stanowią w Polsce geograficzny wymiar (nie)sprawiedliwości społecznej.

The Geographical Dimension of Social (In)justice: The Challenges of Regional and Local Development

The article aims to identify the geographical dimension of social (in)justice in the context of the existing permanent differences in the level of socio-economic development in Poland from the geographical and historical point of view. It also discusses the consequences of these inequalities for development policy on regional and local levels. The study consists of two essential parts. The first one presents synthetic deliberations on the geographical aspect of the social justice discussed. In the second part, an attempt was made to exemplify a geographical dimension of social (in)justice through the analysis of the spatial distribution of the socio-economic development level (a synthetic indicator) and selected partial indicators. In addition, the presence of dependencies of the socio-economic development level and the degree of political support for political fractions proclaiming the slogan of “social justice” was verified. The results of the conducted research confirm the existence of considerable developmental differences in the Polish space. Their strength is historically determined and, despite the passage of time, their pattern invariably corresponds to the former partition boundaries. These disparities are not minimised and the influence of economic growth on the income rise remains limited, especially in economically weaker areas, which leads to growing social dissatisfaction. As a result, one can conclude that in Poland those differences constitute the geographical dimension of social (in)justice.

Afiliacja:
Robert Perdał: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Studiów Regionalnych i Lokalnych, ul. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań, Polska; ORCID: 0000-0002-2585-6898; r.perdal@amu.edu.pl
Paweł Churski: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Studiów Regionalnych i Lokalnych, ul. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań, Polska; ORCID: 0000-0002-4152-1211; chur@amu.edu.pl
Tomasz Herodowicz: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Studiów Regionalnych i Lokalnych, ul. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań, Polska; ORCID: 0000-0003-3106-1626; tomasz.herodowicz@amu.edu.pl
Barbara Konecka-Szydłowska: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Studiów Regionalnych i Lokalnych, ul. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań, Polska; ORCID: 0000-0003-2309-5690 ; bako@amu.edu.pl
Ariel Ciechański

Zmiany w sieci transportu publicznego na obszarach Beskidu Niskiego i Bieszczad w latach 1990–2019 i ich konsekwencje

Wykluczenie transportowe stanowi obecnie poważny problem społeczny, zwłaszcza w powiatach Beskidu Niskiego i Bieszczad. Dla lepszego zobrazowania tego zjawiska konieczna jest obserwacja zmian w sieci pozamiejskiego transportu publicznego, szczególnie zaś wyznaczenie obszarów, na których jego jakość uległa znacznemu pogorszeniu. Punkt wyjściowy badania stanowi rok 1990. Wtedy to z jednej strony gospodarka przestawiała się już na nowe wolnorynkowe zasady, z drugiej zaś w przewozach dominowały wciąż jeszcze przedsiębiorstwa PKS. Punkt końcowy badania stanowi początek 2019 r. W artykule przybliża się również tło opisywanych zmian. W ramach podsumowania dyskutuje się konsekwencje zaobserwowanych procesów oraz rekomenduje się, jak część ich negatywnych skutków zneutralizować.

Changes in the Public Transport Network in the Areas of Low Beskid and Bieszczady 1990–2019 and Their Consequences

Transport exclusion is currently a serious social problem, especially in the counties of the Low Beskids and the Bieszczady Mountains. To better illustrate this problem, it is necessary to observe changes in the suburban public transportation network and, in particular, to identify areas where its quality has deteriorated significantly. The starting point of the research is the year 1990, when on the one hand, the economy was already shifting to the new free market principles, while on the other hand, PKS enterprises still dominated the public transport. The endpoint of the study is the beginning of the year 2019. The article also discusses the background of the described changes. The summary also includes the consequences of those processes as well as the recommendations on how to neutralise some of their negative effects.

Afiliacja:
Ariel Ciechański: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. St. Leszczyckiego PAN, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, Polska; ORCID: 0000-0002-4123-6533; ariel@twarda.pan.pl
Małgorzata Czornik, Piotr Gibas

Zagospodarowanie przestrzenne miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Celem artykułu jest wskazanie charakterystycznych cech zagospodarowania przestrzennego miast Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (GZM), zlokalizowanej w centralnym subregionie województwa śląskiego. Specyfika jej zabudowy jest rezultatem zarówno uwarunkowań historycznych wynikających z wielowiekowej eksploatacji bogactw naturalnych, jak i współczesnych oddziaływań gospodarczych i społecznych, które wpływają na funkcjonowanie silnie zintegrowanych jednostek terytorialnych współtworzących GZM. Zaprezentowane wyniki badań dotyczą wybranego obszaru zainteresowań morfologii miasta, jakim jest kombinacja typów budynków zlokalizowanych w miastach GZM, którą porównano z zabudową w pozostałych miastach województwa śląskiego oraz wszystkich polskich miastach.

Spatial Development in the Cities of the Metropolitan Union of Silesia (GZM)

The purpose of the paper is to point out the characteristic features of spatial development in cities of the Metropolitan Union of Silesia (GZM), located in the central subregion of the Upper Silesian region. The specificity of its development is the result of both historical conditions arising from the exploitation of natural resources, which were taking place for many centuries, as well as the contemporary economic and social impacts that are affecting the functioning of highly integrated territorial units that co-create the GZM. The presented research results refer to a selected area of interest in urban morphology. In this case, it is the comparison of a combination of building types located in the GZM cities with buildings in other cities of the Upper Silesian region and all other Polish cities.

Afiliacja:
Małgorzata Czornik: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, ul. 1 Maja 50, 40-287 Katowice, Polska; ORCID: 0000-0001-5841-3367; malgorzata.czornik@ue.katowice.pl
Piotr Gibas: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, ul. 1 Maja 50, 40-287 Katowice, Polska; ORCID: 0000-0003-4322-4592; piotr.gibas@ue.katowice.pl
Kamil Piskała, Agata Zysiak

Od skromnej modernizacji do inwestycyjnej gigantomanii. Wizje rozwoju miasta czasu „łagodnej rewolucji” (Łódź, 1945–1949)

Miasto socjalistyczne kojarzy się głównie z imperialną architekturą Mińska czy wschodniego Berlina, funkcjonalnym podziałem dzielnic, monumentalnymi budynkami publicznymi bądź blokowiskami. Artykuł ma na celu rekonstrukcję wizji rozwoju miasta w pierwszym okresie powojennym 1945–1949. Na przykładzie Łodzi, największego miasta Polski przy zburzonej Warszawie i robotniczej stolicy przemysłu włókienniczego, rekonstruuje prasowe dyskursy modernizacyjne, pokazując, że w pierwszym okresie odbudowy proponowano skromne wizje rozwoju miasta, dostosowane do potrzeb mieszkańców i wygody życia codziennego. Dopiero z zaostrzeniem kursu politycznego po 1948 r. zostały one zastąpione przez śmiałe wizje socjalistycznego miasta, gigantycznych inwestycji i budowy nowych dzielnic dla robotniczych mas.

From Modest Modernisation to Investment Gigantomania: The Prospects of City Development from the Times of the ‘Gentle Revolution’ (Łódź, 1945–1949)

A socialist city is mainly associated with the imperial architecture of Minsk or East Berlin, the functional division into districts, monumental public buildings, or housing developments. This article aims at restructuring the prospect of city development in the first post-war period, i.e. 1945-1949. Based on the example of Łódź – Poland’s biggest city in view of the demolished Warsaw as well as the working-class capital of textiles – I reconstruct modernisation discourses in press, showing that in the first period of the reconstruction, modest suggestions as to the city development were made, ones adjusted to the needs of its inhabitants and the comfort of everyday life. It was only with the aggravation of the political course after the year 1948 when these were replaced with more daring prospects of a socialist city, gigantic investments, and the construction of new districts for the working-class masses.

Afiliacja:
Kamil Piskała: Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, ul. Kamińskiego 27a, 90-219 Łódź, Polska; ORCID: 0000-0001-9955-0472; kamil.piskala@uni.lodz.pl
Agata Zysiak: Uniwersytet Warszawski, Instytut Studiów Społecznych im. R. Zajonca, ul. Stawki 5/7, 00-183 Warszawa, Polska; ORCID: 0000-0002-6058-3506; a.zysiak@uw.edu.pl
Dominika Zwęglińska-Gałecka

Gentryfikacja wsi: próba określenia przestrzennego zasięgu zjawiska

W artykule podjęto próbę wskazania zasięgu przestrzennego procesu-zjawiska gentryfikacji wsi. W tym celu, posługując się metodą rozszerzonego przypadku, opracowano indeks gentryfikacji wsi, który opisując zmiany demograficzne, społeczne, gospodarcze i przestrzenne, pozwala zidentyfikować te obszary, w których omawiany proces jest najsilniejszy. Okazuje się, że potencjalny zasięg gentryfikacji w Polsce obejmuje przede wszystkim powiaty zlokalizowane w pobliżu dużych miast, szczególnie tych położonych w centralnej, północnej, zachodniej i południowo-zachodniej Polsce, a więc na terenach, które, posługując się anglojęzycznym terminem, można by określić jako city’s countryside.

Rural Gentrification: An Attempt at Defining the Spatial Extent of the Phenomenon

The article attempts to indicate the hypothetical spatial extent of the process of rural gentrification. To this end, using the extended case method, the author elaborates on the rural gentrification index that has been developed by describing demographic, social, economic, and spatial changes. This approach made it possible to identify areas where the phenomenon in question is the most active. It turns out that the potential range of gentrification in Poland mainly includes counties located near large cities – especially those located in central, northern, western and, south-western parts of Poland – which could be described with the English-language term as city’s countryside.

Afiliacja:
Dominika Zwęglińska-Gałecka: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, Polska; ORCID: 0000-0002-9321-2031; dzweglinska@irwirpan.waw.pl
Kazimierz Krzysztofek

Katarzyna Śledziewska, Renata Włoch, Gospodarka cyfrowa. W poszukiwaniu nowego paradygmatu
Afiliacja:
Kazimierz Krzysztofek: Uniwersytet SWPS w Warszawie, Polska; ORCID: 0000-0002-1772-8861

Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy,

ponad dwadzieścia lat temu ukazał się pierwszy numer kwartalnika „Studia Regionalne i Lokalne”. Od tego czasu pismo nasze zdołało uzyskać bardzo wysoką rangę na polskim rynku wydawniczym, stając się jednym z najczęściej cytowanych periodyków z dziedziny nauk społeczno-ekonomicznych, geografii i regionalistyki. Kwartalnik znalazł się także na liście SCOPUS, co jest wyrazem międzynarodowego uznania naszego dorobku publikacyjnego. Chciałbym podkreślić, że te sukcesy zawdzięczamy nie tylko wysokiej jakości tekstów, co jest zasługą Autorów, lecz także, w ogromnym stopniu, wysiłkom i staraniom długoletniej sekretarz redakcji, dr Doroty Celińskiej-Janowicz. Zasługi w tej mierze ma także Wydawnictwo Naukowe Scholar, nasz długoletni niezawodny partner w działalności wydawniczej.

Czas oddać kierowanie redakcją w młodsze, sprawniejsze ręce i pozwolić, by kolejne pokolenie wykazało się aktywnością, reagowało na zmiany i podejmowało nowe wyzwania tematyczne, technologiczne, ideowe. Dlatego też żegnam się z Państwem jako redaktor naczelny kwartalnika, pozostając w jego Radzie Redakcyjnej i obiecując, że będę się starał umieszczać w „Studiach” kolejne artykuły, a także wspierać nową Redakcję w jej wysiłkach utrzymania i wzmocnienia pozycji naszego pisma na krajowym i międzynarodowym rynku wydawniczym. Mam jednocześnie nadzieję, że nowa Redakcja utrzyma drukowaną formę kwartalnika, łącząc ją z nowymi tendencjami przenoszenia czasopism do sieci – choć być może są to nieracjonalne mrzonki.

Dziękuję Autorom i Czytelnikom za współpracę, zaufanie i zainteresowanie.

Życzę dalszej owocnej współpracy ze „Studiami Regionalnymi i Lokalnymi”.
Grzegorz Gorzelak
1 października 2020 r.

 

Szanowni Czytelnicy, Autorzy i Recenzenci!

Z kwartalnikiem „Studia Regionalne i Lokalne” jestem związana niemal od początku jego istnienia. Mój pierwszy tekst ukazał się w czwartym numerze pisma w 2000 roku – pierwszym roku jego istnienia. Od tego czasu moje związki ze „Studiami” stopniowo się zacieśniały. Czytałam i recenzowałam artykuły, weszłam w skład redakcji, a teraz staję przed wyzwaniem kierowania naszym kwartalnikiem, zastępując pomysłodawcę i pierwszego redaktora naczelnego, profesora Grzegorza Gorzelaka, który budował kwartalnik z dbałością o jego jakość i rozpoznawalność.

Przejmując funkcję redaktorki naczelnej „Studiów”, czuję dumę i ekscytację. Z jednej strony, wchodzę w nową rolę ze świadomością, że będę kierować jednym z najlepszych czasopism w dziedzinie nauk społeczno-ekonomicznych w Polsce, pismem o uznanej pozycji, indeksowanym w SCOPUS, przyciągającym dobre teksty i świetnych Autorów, pismem, które pełni ważną funkcję w dyskusji naukowej. Z drugiej strony, już dziś wiem, że musimy dokonać wielu zmian, podyktowanych rosnącą konkurencją w zakresie publikacji naukowych i trendami związanymi z koniecznością udostępniania tekstów w formie elektronicznej i wymogami wolnego dostępu do prac naukowych finansowanych ze środków publicznych. Przygotowuję się, wspólnie z dr Dorotą Celińską-Janowicz, która szczęśliwie nadal będzie koordynować prace w redakcji kwartalnika, do podjęcia decyzji wzmacniających prestiż pisma, wykorzystując do tego także nowe możliwości techniczne i finansowe, które współprojektowałam w ramach Inicjatywy Doskonałości Uniwersytet Badawczy, uruchomionej na Uniwersytecie Warszawskim.

Chciałabym wspólnie z Państwem przeprowadzić te zmiany, by w najbliższych
latach „Studia Regionalne i Lokalne” wzmocniły swoją pozycję i cieszyły się niesłabnącym zainteresowaniem Autorów i Czytelników. Kierowanie kwartalnikiem to duża odpowiedzialność, jednak ze wspaniałym zespołem Redaktorów, Recenzentów, Autorów i gronem wytrawnych Czytelników, przy wsparciu Wydawnictwa Naukowego Scholar, podołamy temu zadaniu. Zapraszam Państwa do współtworzenia naszego pisma!

Agnieszka Olechnicka
1 października 2020 r.