The article contains a regional analysis of the Ukrainian labour market risks and its minimisation recommendations in the war period. The war’s consequences were the forced migration spread, the labour force reduction, the unemployment increase, and the decline in real incomes. The analysis of regional disproportions of labour market risks during the war showed that jobs declined, wages decreased, labour supply-demand imbalance and labour competition increased in the regions with the most consequences of military actions. The migration, unemployment, and wages trend became a base for developing the labour markets advantages matrix for Ukraine’s regions.
Fundusze Unii Europejskiej stanowią istotne źródło pomocy finansowej na rzecz zwiększania zatrudnienia. Wiele działań dofinansowywanych zarówno z funduszy strukturalnych, jak i inicjatyw wspólnotowych oraz programów wspólnotowych jest skierowanych do gmin, które, jako samodzielny beneficjent lub partner w projekcie, mogą wpływać na polepszenie sytuacji na lokalnym i regionalnym rynku pracy. Jednym z istotnych czynników wpływających na skalę zaangażowania w inicjatywy na rzecz zwiększania zatrudnienia jest sposób postrzegania przez beneficjentów atrakcyjności tych działań. Dlatego też w niniejszym opracowaniu przedstawiono wyniki badań, w których przeanalizowano i oceniono stosunek gmin do przedsięwzięć odnoszących się do rynku pracy, dostępnych w ramach programów UE. Umożliwiło to identyfikację inicjatyw postrzeganych przez gminy jako najbardziej pożądane, w największym stopniu przyczyniające się do zmniejszenia bezrobocia, oraz działań najmniej atrakcyjnych pod tym względem. Uzupełnieniem powyższych badań jest analiza oczekiwań badanych gmin dotyczących utworzenia nowych inicjatyw na rzecz zwiększania zatrudnienia, niedostępnych w ramach obecnych programów. Badania te pozwoliły z kolei na doprecyzowanie oceny, w jakim stopniu obecne inicjatywy odpowiadają potrzebom gmin. Dzięki temu określono, w jakim zakresie brak pożądanych działań stanowi czynnik ograniczający zaangażowanie w realizację aktualnie dostępnych przedsięwzięć w dziedzinie zwiększania zatrudnienia.
W artykule przedstawiono analizę przewidywanego średniookresowego popytu na mieszkania w Polsce. Na podstawie badań empirycznych uznano, że jest on wypadkową szeregu czynników demograficznych, ekonomicznych i stanu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. W dalszej kolejności wyznaczono koszyk popytu, w którym znalazło się osiem wskaźników o różnych wagach (odsetek brakujących mieszkań, rozumiany jako różnica pomiędzy liczbą gospodarstw domowych a liczbą mieszkań , przeciętna powierzchnia mieszkania na jedną osobę, przyrost rzeczywisty w latach 1998–-2002, odsetek ludności w wieku 20–-39 lat, prognoza liczby ludności w latach 2002–-2010, stopa bezrobocia, przeciętne wynagrodzenie oraz liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców). Analizę przeprowadzono w układzie gminnym i może ona być przydatna dla osób i instytucji zajmujących się planowaniem przestrzennym oraz rynkiem mieszkaniowym.
W artykule porównano dynamikę zmiany liczby przedsiębiorstw względem populacji osób w wieku produkcyjnym w sektorze prywatnym w latach 2001–2004 (okres przedakcesyjny) i 2004–2007 (okres poakcesyjny). Badania przeprowadzono, stosując podział na podstawowe sektory działalności gospodarczej (rolniczy, przemysłowy, usługowy niższego rzędu i usługowy wyższego rzędu) oraz pod względem zróżnicowania funkcjonalnego gmin (kilka kategorii miast i ich stref podmiejskich, korytarze transportowe, gminy z rozwojem turystyki itd. – łącznie 16 kategorii). Badania wykazały spadek, inercję, polaryzację przestrzenną oraz mozaikowatość struktury przestrzennej dynamiki rozwoju przedsiębiorstw prywatnych.
The article explores resilience of the Czech NUTS3-level regions to an external economic shock in the form of the latest global economic crisis of 2008-2009. It begins with a brief introduction of the concept of resilience and of terminological and methodological issues associated with operationalizing it. Next, regional resistance to the external economic shock is assessed using sensitivity indices of relative output and employment contractions. Finally, the nature and severity of the shock as well as regional disparities in recoverability are investigated using employment data.
Dokonujące się od dwudziestu lat przeobrażenia w gospodarce niemieckiej w istotny sposób determinują zmiany na rynku pracy. Od momentu zjednoczenia obu państw w 1989 r. zaznaczył się znaczny wzrost atypowych form zatrudnienia jako konsekwencja procesów deregulacji tego rynku. Celem niniejszego opracowania jest ukazanie spektrum zagadnień dotyczących niejednakowego rozwoju tychże form we wschodniej i zachodniej części RFN ze szczególnym uwzględnieniem odmiennej sytuacji mężczyzn i kobiet. Podstawowa teza zakłada, że o zakresie wykorzystania niestandardowych form decyduje przede wszystkim zatrudnienie kobiet, a różnice, jakie uwidaczniają się w obu częściach Niemiec, są konsekwencją oddziaływania nie tylko czynników ekonomicznych, ale w dużej mierze społecznych i instytucjonalnych.
Artykuł dotyczy istotnego problemu podnoszenia konkurencyjności regionów przy wykorzystaniu instrumentu międzynarodowej współpracy. Na przykładzie projektów INTERREG realizowanych przez różnych partnerów w dziedzinie logistyki omówiono działania mające na celu wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw i regionów. Pierwszy projekt – ECO4LOG – realizowany jest w ramach programu współpracy międzyregionalnej INTERREG III C i promuje wykorzystanie infrastruktury intermodalnej zlokalizowanej w korytarzu transportowym przebiegającym wzdłuż granicy Polski i Niemiec i dalej na południe poprzez Austrię, Węgry i Słowenię aż do Morza Adriatyckiego. Przedsięwzięcie ma na celu poprawę współpracy międzyregionalnej w zakresie transportu dóbr pomiędzy podmiotami zainteresowanymi tą współpracą, także z uwzględnieniem administracji publicznej. Innym jego celem jest wzrost efektywności wykorzystania istniejącej sieci transportowej poprzez usprawnienie przepływu informacji. Drugi z projektów – o akronimie CORELOG – realizowany w ramach INTERREG III B CADSES, ma na celu rozwój rozwiązań logistycznych korzystnych dla przedsiębiorstw, operatorów logistycznych oraz danego regionu – propagowanie koordynacji działań różnych podmiotów prywatnych i publicznych oraz studia wykonalności wypracowanych modeli współpracy. Analiza najistotniejszych czynników mających wpływ na realizowane strategie zarządzania łańcuchem dostaw oraz ocena działań podejmowanych przez jednostki administracyjne (na poziomie narodowym, regionalnym i lokalnym) wpływających na rozwój transportu poprzedzi fazę wdrożeniową, polegającą na przeprowadzeniu akcji pilotażowych realizujących założenia skoordynowanej logistyki regionalnej.
The article addresses the structural–temporal changes in the characteristics of the labour market in the oblasts of the Carpathian region of Ukraine (Lvivska, Zakarpatska, Ivano-Frankivska and Chernivetska) due to the large-scale Russian military invasion of Ukraine. Regional, sectoral and market condition–related changes in the labour market and employment in the region during the war are identified. The article defines the threats to the functioning of the regional labour market, which are related to growing unemployment, increasing pressure on social infrastructure and the domestic labour market, reduction in human resources and the growing trend of relocation of business and skilled workers from the western oblasts of Ukraine to other countries. The policy for social-labour stabilisation of the oblasts in the Carpathian region of Ukraine in conditions of war and post-war recovery is substantiated.
Proces rewitalizacji w polskich miastach – tu na przykładzie Poznania – jest nadal mało zaawansowany, mimo że istnieją duże potrzeby działania w obliczu nieustannej degradacji śródmiejskich obszarów, niezadowalającej (w sensie jakościowym i ilościowym) sytuacji mieszkaniowej oraz wzrostu stopnia suburbanizacji. Warunki prawne, finansowe oraz społeczno-ekonomiczne uniemożliwiają jednak działania wykorzystujące wzory zachodnioeuropejskie. W Poznaniu zaobserwować można natomiast kilka przykładów renowacji starych kamienic i rewitalizacji obszarów miejskich, które mogą stać się zaczątkami dalszej realizacji projektów rewitalizacyjnych, także z wykorzystaniem funduszy europejskich.
Artykuł wykorzystuje wyniki uzyskane w trakcie Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w grudniu 2002 r. Głównym przedmiotem uwagi jest regionalne zróżnicowanie poziomu aktywności zawodowej oraz poziomu bezrobocia w kraju. Wyróżniono obszary "centralny" i zachodni jako najlepiej obrazujące istniejące pod tym względem różnice. Mają one za swoje źródło odmienne drogi budowania przedsiębiorczości. W regionie zachodnim oparta jest ona na małych (miniaturowych) zakładach, zatrudniających niewielkie liczebnie grupy pracowników i będących również miejscem pracy dla ich właścicieli. Przedsiębiorczość na zachodzie, aczkolwiek bardziej rozwinięta niż na obszarach centralnych, jest również bardziej niestabilna, co pociąga za sobą utrzymujące się wyższe poziomy bezrobocia.
Teoria gospodarki opartej na wiedzy jest w ostatnich latach coraz silniejszym nurtem analizy rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Autor wskazuje na pewne obszary charakterystyczne dla gospodarki wiedzy: przyspieszenie wytwarzania wiedzy; wzrost znaczenia kapitału niematerialnego w makroekonomii; innowacyjność jako działalność wiodącą oraz rewolucję w zasobach wiedzy. Nadrzędnym celem artykułu jest zbadanie relacji pomiędzy dwoma znaczącymi zjawiskami: gospodarką opartą na wiedzy i rozwojem regionalnym w odniesieniu do konkretnego regionu (Regionu środkowego Meksyku). Kluczowym elementem analizy jest włączenie zjawiska globalizacji. Głównym zadaniem artykułu jest odpowiedź na następujące pytanie: Czy możliwe jest, aby gospodarka w Regionie środkowym Meksyku stała się gospodarką opartą na wiedzy? W ostatniej części przywołano niektóre dane obrazujące poziom rozwoju gospodarki wiedzy w Regionie środkowym w trzech jej aspektach: potencjale, poniesionych nakładach oraz widocznych efektach.
Konwergencja stanowi kluczowe zagadnienie polityki spójności. Żeby zmniejszyć dysproporcje między regionami i krajami Unii Europejskiej, stosuje się różne instrumenty rozwoju. W świetle toczących się dyskusji na temat skuteczności takiej polityki prowadzenie badań jej efektów wydaje się jak najbardziej wskazane. Celem niniejszego artykułu jest ocena zróżnicowania zamożności regionów przy pomocy metody pomiaru zbieżności sigma. Badaniem objęto PKB per capita w latach 2000–2007 na poziomie podregionów (NTS-3). W niektórych grupach regionów po przystąpieniu Polski do UE nasiliła się tendencja rozwarstwiania dochodów. W metropoliach, podregionach o ponadprzeciętnym poziomie dochodów i podregionach niezamożnych zjawiska zbieżności zachodzą inaczej i z różnym natężeniem. W niektórych przypadkach zbieżność jest skorelowana z dynamiką PKB, a w innych nie występuje istotna zależność konwergencji od koniunktury gospodarczej.
Jedno z wyzwań dla współczesnej polskiej wsi to transformacja jej struktury gospodarczej. Konieczne jest nie tylko tworzenie nowych, pozarolniczych miejsc pracy, lecz również zwiększanie konkurencyjności przedsiębiorstw. W swojej działalności przedsiębiorcy mogą innowacyjnie wykorzystywać zasoby lokalne. W artykule poszukuje się odpowiedzi na pytanie: Jaki jest potencjał przedsiębiorców z obszaru „Doliny Pilicy” w zakresie tworzenia innowacji przy wykorzystaniu tych zasobów? Innowację definiuje się jako taki sposób wykorzystania zasobów lokalnych, który polega na ich wyeksponowaniu w nawiązaniu do specyfiki danego terenu. W badaniach (przeprowadzonych w 2012 r.) analizowano zasoby lokalne „Doliny Pilicy” oraz wnioski o wsparcie działalności gospodarczej ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007–2013 składane przez przedsiębiorców do lokalnej grupy działania. Przedsiębiorcy nie wykorzystują zasobów zidentyfikowanych w lokalnej strategii rozwoju. Pozyskane środki pomogły im zwiększyć konkurencyjność swoich firm, jednak nie zostały wykorzystane na rzecz wprowadzenia innowacji w zakresie prowadzonej działalności.
Głównym celem autorek artykułu było zbadanie istoty zapotrzebowania na pracę na podstawie cech osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Szczecinie, które znalazły zatrudnienie w ostatnim kwartale 2006 r. W artykule zaprezentowano możliwości wykorzystania metod analizy przeżycia do badania zjawiska bezrobocia. Zbadano, jaki wpływ na długość oczekiwania na pracę ma płeć, wykształcenie i wiek osoby bezrobotnej oraz jakie są interakcje między tymi zmiennymi.
Turystyka w ostatnich latach powszechnie postrzegana jest jako ważny czynnik rozwoju regionalnego. Wynika to z dynamicznego wzrostu liczby turystów, przemian po stronie popytu i podaży czy – szerzej – zmiany paradygmatu. Państwa i regiony podejmują próby nowoczesnego planowania rozwoju turystyki. Dokonany w artykule przegląd wybranych dokumentów planistycznych, głównie regionalnych, prowadzi do wniosku, że mimo deklaratywnego przyjęcia na szczeblu strategicznym nowego paradygmatu poziom operacyjny jest zdominowany przez stare podejście, oparte na wielu mitach. Mity te należy uznać za kluczową barierę rozwoju turystyki w Polsce.
W artykule starano się przedstawić powiązania pomiędzy zmianami liczby bezrobotnych w sześciu największych miastach w Polsce oraz odpowiadających im obszarach podmiejskich i peryferyjnych. W przeprowadzonych analizach wykorzystano modele VAR. Wyniki wskazują, że największą elastycznością charakteryzowała się liczba bezrobotnych w miastach, a najmniejszą – na obszarach peryferyjnych. Długookresowe powiązania liczby bezrobotnych zachodziły jedynie pomiędzy częścią miast i ich suburbiów. Silniejsze związki o charakterze krótkookresowym stwierdzono pomiędzy miastami i ich suburbiami, ale wyniki były zróżnicowane w zależności od miasta.
Wskaźniki dostępności transportowej mogą odzwierciedlać zmiany w infrastrukturze transportu o charakterze zarówno intraregionalnym, jak i interregionalnym. Modele tzw. nowej geografii ekonomicznej pokazują, że wzrost dostępności transportowej może nie mieć żadnego pozytywnego wpływu na rozwój biednych regionów. Korzystają regiony bogate lub te położone w korytarzach transportowych. W krajach takich jak Polska infrastruktura transportu może być efektywna. Jednak główny wniosek z modelu SASI i projektu IASON jest taki, że trendy społeczno-ekonomiczne, takie jak starzenie się społeczeństw lub wzrost wydajności pracy, mają o wiele większy wpływ na kształtowanie się wskaźników kohezyjnych (PKB lub zatrudnienia) niż regionalna dostępność transportowa.
In the paper, we calculate Okun’s coefficients in the regions of Poland. We compare the coefficients estimated for each region separately with the calculations obtained from seemingly unrelated regression (SUR) models. The results reveal that the latter method gives better estimates, because shocks in output are highly correlated across regions. Then, we consider the question concerning the existence of macroeconomic “clubs” among Polish regions. Two such clubs are found: the northwest of Poland and the eastern border region. Finally, some conclusions concerning economic policy preventing unemployment are drawn.
Przedmiotem tego artykułu jest szczególny typ konfliktu społecznego – syndrom NIMBY (Not In My BackYard). Znakomicie zbadany i opisany przez socjologów amerykańskich, w Polsce jeszcze nie znalazł właściwego zainteresowania. Pomimo względnie krótkiej obecności syndromu NIMBY w Polsce jest on z całą pewnością wyrazem organizowania się różnych typów społeczności lokalnych wobec dotykających je procesów. Mimo iż w literaturze przedmiotu jest postrzegany jako zjawisko negatywne, to dzięki przeprowadzonym badaniom można z pewną ostrożnością stwierdzić, że w większości analizowanych konfliktów w regionie łódzkim wpłynęły one na wzrost aktywności lokalnej, wykształciły nowe kanały społecznej komunikacji, wykreowały liderów. Można również powiedzieć, iż syndrom NIMBY ma swoje źródło przede wszystkim w pominięciu czy wręcz odsunięciu społeczności od procedur decyzyjnych, a także w niedostatecznym informowaniu na temat planowanego przedsięwzięcia. Badania wykazały, iż protesty NIMBY charakteryzowały się gwałtownym początkiem, znaczną rozciągłością w czasie i występowaniem nagłych i burzliwych, nierzadko skokowych reakcji społeczności w trakcie trwania konfliktu. Dominującymi formami działań były petycje, listy – czyli forma pisemna oraz działania czynne polegające na blokadach, demonstracjach, demolowaniu sprzętów budowlanych lub już rozpoczętej inwestycji czy manifestacjach. Natomiast najczęstszą formą wygaszania konfliktu był arbitraż, czyli narzucenie decyzji administracyjnej społeczności, co budowało jeszcze większy dystans zarówno do władz lokalnych, jak i inwestora.
W artykule przeanalizowano, w jakim stopniu naukowe rozumienie skupień gospodarczych (klastrów) i metody ich identyfikacji znajdują odniesienie w krajowej polityce klastrowej i na jakich konkretnych ujęciach i wyborach się ona zasadza. Omówiono założenia współczesnej polityki klastrowej w Polsce, a następnie zreferowano osiem ugruntowanych metod identyfikacji gron. Posługując się czterostopniową skalą, określono stopień zgodności pomiędzy siedemnastoma kryteriami stosowanymi do wyłaniania krajowych klastrów kluczowych i metodami identyfikacji. Doszukano się nikłych powiązań w kryteriach: „masy krytycznej”, na które składa się liczba członków klastra i ich struktura, „koncentracji”, wyrażonym udziałem podmiotów w określonej odległości od koordynatora, i „potencjału gospodarczego” opartym na wielkości zatrudnienia i wartości sprzedaży.
W ostatnich latach w wyniku rozległego procesu rozbrojenia zamknięto wiele baz wojskowych. Likwidacja garnizonów w regionach uzależnionych od wojskowych pieniędzy, w których mieszkańcy "żyli z wojska i przy wojsku", a jednostka wojskowa stanowiła dla nich często "jedynego pracodawcę", powoduje pojawienie się ogromnego problemu, regiony te bowiem muszą znaleźć sposób, by przezwyciężyć niekorzystną sytuację i wkroczyć na nową drogę rozwoju. Artykuł przedstawia przykłady udanej rekonwersji miast i regionów z Francji, Niemiec i USA oraz prezentuje zalecenia dla polskich gmin powojskowych.
The accident at the Chornobyl Nuclear Power Plant was one of the largest in human history. It is often referred to as a global event because its effects were felt not only by Ukrainians but also by the populations of Belarus, Russia, Central Europe, the Balkans and the Scandinavian Peninsula. 2022 marked the 36th anniversary of this terrible occurrence, when the history of Ukraine in the late twentieth century was divided into two parts: before the tragedy of 26 April 1986, and after it.
Today, it is important for Ukrainian society not only to recognise the significance of the catastrophe and remember its victims but also to find ways to overcome its grave consequences. This requires comprehensive research useful for developing new approaches to minimising the environmental and socio-demographic problems caused by the Chornobyl tragedy. Thus, this research has practical scientific, humanitarian and socio-political significance. The novelty of the obtained results lies in the study’s critical rethinking of the achievements of predecessors and its analysis of historical sources concerning the environmental and socio-demographic consequences of the accident at the Chornobyl Nuclear Power Plant as they manifested from 1986 to 2022.
The methodological basis of the work is empirical cognition. The use of logical-analytical methods of grouping and typology allows us to classify homogeneous events and coherently present the material of the article. The study additionally uses comparative judgment, historical-statistical and problem-chronological methods. The principles of objectivity and impartiality also play an important role in the work.
The purpose of the study is to investigate the consequences of the Chornobyl Nuclear Power Plant accident on the environmental and socio-demographic aspects of the population of Ukraine from 1986 to 2022 based on the identified set of sources. From a historical perspective, the level of pollution in the territories of Ukraine is traced, the demographic situation is monitored, and parallels are drawn between the Chornobyl disaster and the increase in incurable diseases and mortality.
In conclusion, the authors note that although 36 years have passed, the echo of this catastrophe remains tangible for the population of Ukraine. Several issues still must be solved. The first is the return to life, namely, the safe living and management of areas that have been exposed to radiation contamination, as well as the continuation of work aimed at restoring agricultural soils. Second, purposeful work must be conducted by the state to minimise social and demographic problems resulting from the Chornobyl catastrophe. In our opinion, the government should increase expenditures aimed at providing quality medical services to the population of Ukraine, as well as conduct constant monitoring of the health of those people who are at high risk in order to better detect diseases in their early stages.
These groups of people include liquidators of the consequences of the accident and migrants. Such measures can stabilise the demographic situation by increasing birth rates and reducing mortality, as well as improve the health and living standards of the population of Ukraine.
This paper addresses the changes in the demographic development of Ukraine in the last 125 years in quantitative parameters of demographic sustainability: alterations in population size, its gender and age structure, and natural and migration movement. Demographic sustainability is considered to be the capacity of a country’s or a region’s demography to preserve a consistent population size with optimal proportions between its age categories. Eight historical-demographic stages related to specific military-political and socio-economic events are outlined and analysed. Demographic catastrophes and crises in Ukraine were directly related to the aggression of totalitarian regimes. They occurred at the initial stages of demographic transition, so Ukraine was capable of restoring the population size, albeit with deeply disturbed demographic structures. The large-scale Russian invasion of Ukraine increases the risk of the occurrence of a modern demographic catastrophe. Nowadays, the demographic sustainability of Ukraine cannot be achieved autonomously without the positive impact of external factors – the respective governmental demographic and socio-economic policies.
Postindustrial agglomerations struggling with image deficits and environmental problems are looking for new development paths to take. One of these paths can bring about the development of business tourism, including the industry of the organisation of meetings and events. The unique and attractive character of the place can favour taking such a direction. The business tourism sector can therefore become an instrument contributing to the sustainable metropolisation of the city by building up its position in the global network of flows. The development of the meetings and events sector allows, therefore, for a change of image, for a re-evaluation of endogenous resources, including those relating to the industrial past, and for tapping into the unlimited resources of the global network. Increased attention in this network may lead to an influx of more events, and of investors as well. Replacing heavy industry with an enlarged service sector and modern industry based on flexible and innovative small and medium-sized enterprises fosters sustainable development. The meetings and events industry can become a tool for sustainable development and the promotion of its ideas, related to the UN Sustainable Development Goals (SDGs). The trajectory outlined above seems very promising. However, to some extent, it is just a hypothesis. The author undertakes to test it on the example of Katowice, a former industrial city which has decided to follow the route outlined above to become a city that hosts many events, including the COP24 summit in 2018. In the article, the author presents empirical research studies whose authors tried to determine whether the path the city has chosen has a real impact on its image and development. The author also deals with the question of the sustainability of such a development path and the conditions for its self-support in the context of the COVID-19 pandemic crisis.
The article examines the labour migration of Ukrainians to the Warmia-Masuria province. Such research methods as systematic, comparative, behavioural, statistical data analysis, document analysis, focused interviews and case study helped to identify current trends and key challenges presented by migration flows of Ukrainians to the province. The main factors affecting Ukrainian labour migration to the province are analysed, with particular emphasis placed on quantitative descriptions of the features of Ukrainian employment in the region. It is concluded that there are prospects for further labour migration of Ukrainian workers to Warmia-Masuria.
It has been substantiated that the increase in the concentration of heavy metals in the environment has especially aggravated in the conditions of military operations on the territory of Ukraine. The use of woody plants for the purposes of phytoremediation is one of the most effective options for optimising the state of the environment in urban ecosystems, regardless of the nature and source of contamination by metallic elements, which is of significant relevance in the conditions of post-war environmental restoration of Ukraine. The purpose of the study is to explore the peculiarities of some heavy metals accumulation by the assimilation apparatuses of the black locust (Robinia pseudoacacia L.) plants growing in the recreational areas of the city of Dnipro in order to further optimise tree plantings with the aim of improving the environment. The content of heavy metal elements (Cu, Zn, Pb, and Cd) in the biomass of the Robinia pseudoacacia L. leaves and in the soils of Dnipro recreation areas has been determined. The intensity of the accumulation of heavy metals in the phytomass of the Robinia pseudoacacia L. represents the following sequence Zn > Cu > Pb > Cd, which demonstrates a more intense absorption and accumulation in the phytomass of the leafy fraction of Zn and Cu in the phytomass of the deciduous fraction, and less significant of Pb and Cd. With the help of geo-information systems, cartographic material has been developed. It demonstrates the concentration gradient of Pb, Cu, Cd, and Zn in the assimilation organs of the black locust plants in the city of Dnipro recreational areas. Based on the cartographic analysis, it has been proved that the general condition of the soils in the recreation areas of Dnipro is characterised by significant disproportions in the level of pollution. The maps show the existing potential of the accumulative capacity of Robinia pseudoacacia L. to deposit Pb, Cu, Cd, and Zn, which allows for additional city functional zoning by considering phytoremediation functions of the existing and planned green spaces.
Ewaluacja jest istotnym elementem cyklu polityk publicznych, dostarczającym informacji na potrzeby poprawy efektywności polityk wdrażanych i projektowania przyszłych. W Polsce od co najmniej 15 lat mówi się o potrzebie dyfuzji tej praktyki z pola funduszy strukturalnych do innych obszarów działania państwa. Choć jednym z takich oczywistych kierunków dyfuzji jest samorząd lokalny, to o ewaluacji na tym szczeblu wiadomo bardzo niewiele, a w opracowaniach podsumowujących praktykę ewaluacji w Polsce wątek ten jest w ogóle pomijany. Celem tego badania były oszacowanie skali i charakterystyka praktyk ewaluacji w okresie 2010–2021 w miastach na prawach powiatu. Analizy oparto na udostępnionych przez urzędy miast informacjach o przeprowadzonych badaniach ewaluacyjnych. Z 55 miast, które udało się objąć analizą, 62% realizowało ewaluację i w sumie zrealizowało 469 badań. Zaobserwowano także systematyczny wzrost liczby badań oraz liczby miast je realizujących. Wśród dominujących obszarów tematycznych znalazły się budżet obywatelski, polityka społeczna oraz strategia rozwoju. Zbliżone okazały się udziały badań realizowanych wewnętrznie i zlecanych firmom zewnętrznym. Badania procesów wdrażania interwencji dominują natomiast nad ewaluacjami efektów interwencji. Niniejsze badanie może stanowić punkt wyjścia do dalszych, bardziej szczegółowych analiz organizacji procesu ewaluacji i jej wykorzystania w samorządzie lokalnym.
Strefa podmiejska Wrocławia charakteryzuje się dynamicznymi zmianami liczby mieszkańców oraz wzmożonym ruchem budowlanym. Tempo dokonujących się przemian nie do końca znajduje jednak odzwierciedlenie w oficjalnych statystykach ludnościowych, opierających się na danych meldunkowych, prezentujących znacznie niższą liczbę ludności, niż w rzeczywistości zamieszkuje gminy znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie Wrocławia. Celem artykułu jest oszacowanie rzeczywistej liczby ludności zamieszkującej strefę podmiejską Wrocławia dla danych z lat 2012/2013 i 2020 oraz ukazanie stopnia zróżnicowania zachodzących przemian w poszczególnych miejscowościach. Szacowania wielkości populacji dokonano na podstawie autorskiej metody, polegającej na agregacji i porównaniu danych statystycznych o zameldowaniach z rejestru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) oraz wektorowych danych przestrzennych z Bazy Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k). Według szacunku w analizowanym okresie (lata 2012/2013 i 2020) w strefie podmiejskiej Wrocławia odnotowano ponad dwukrotnie większy wzrost liczby ludności, niż wskazują na to oficjalne dane statystyczne. Największym poziomem niedoszacowania rzeczywistej liczby mieszkańców charakteryzowały się miejscowości położone w pobliżu głównych szlaków komunikacyjnych oraz znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie miasta, w których najwcześniej obserwowano rozwój procesu suburbanizacji.
The article was published in Polish in "Studia Regionalne i Lokalne", 3/2009
The article provides a comparison of the dynamic increase in the number of enterprises relative to the working-age population in the private sector in the years 2001–2004 (the immediate pre-accession period) and 2004–2007 (the immediate post-accession period). The study was conducted with regard to the main sectors of economic activity (agriculture, industry, lower-order services and higher-order services), as well as the functional diversity of municipalities, or gminas (urban and suburban categories, transportation corridors, tourism, etc., for a total of 16 categories). The study indicates a decline, inertia, spatial polarisation and tessellated spatial structure of the development dynamic of private enterprises.
Janusz Zaleski, Paweł Tomaszewski
Peryferyjnie położone województwo warmińsko-mazurskie jest jednym z najuboższych regionów w Polsce, jednocześnie boryka się z najtrudniejszymi w skali kraju a nawet Unii Europejskiej problemami na rynku pracy (najniższy wskaźnik zatrudnienia i najwyższy wskaźnik bezrobocia). Ta mieszanka trudności ekonomicznych i społecznych stanowi wielkie wyzwanie zarówno dla polityki gospodarczej, jak i społecznej. Szanse na rozwój regionu utrudnia szereg istotnych czynników ujemnie wpływających na jego konkurencyjność i zdolność zapewnienia dobrze płatnej pracy. Są to, między innymi, niedostateczna infrastruktura transportowa i komunikacyjna, niski potencjał innowacyjności, niska produktywność, słabe wykształcenie i umiejętności potencjalnych pracowników. Poprawa sytuacji na regionalnym rynku pracy wymaga zmian w systemie finansów publicznych na szczeblu centralnym, ale także świadomego działania władz regionalnych i lokalnych na rzecz zwiększenia regionalnego potencjału kapitału ludzkiego, reformy szkolnictwa, położenia większego nacisku na stymulowanie strony popytowej rynku pracy i wykorzystania aktywności oraz doświadczeń organizacji pozarządowych.
Celem artykułu jest określenie przyczyn różnego poziomu efektywności technologii gospodarek poszczególnych regionów w Polsce, utożsamianych z województwami, a w konsekwencji zróżnicowania wydajności pracy. Aby określić przyczyny tego zróżnicowania zastosowano zmodyfikowaną wersję modelu DEA (non-radial Data Envelopment Analysis). Z ekonomicznego punktu widzenia największą zaletą takiego modelu jest rezygnacja z jednolitego wskaźnika efektywności technologicznej dla wszystkich nakładów. W modelu tym zakłada się, że każdy nakład może mieć inny wskaźnik efektywności. W rezultacie możliwa jest substytucja między nakładami kapitału rzeczowego i pracy.
Zastosowanie modelu non-radial DEA pozwoliło wyznaczyć cząstkową efektywność nakładów czynników produkcji, także w ujęciu sektorowym. Omawiana metoda pozwala nie tylko określić efektywność technologii stosowanych w gospodarkach regionalnych, ale także dostarcza informacji o przyczynach ewentualnej nieefektywności, z jednoczesną propozycją pożądanej kombinacji nakładów, która pozwoli tę nieefektywność wyeliminować.
Celem badań była ocena dysproporcji w dochodach samorządów terytorialnych w Polsce oraz ich związek z poziomem rozwoju gospodarczego województw. Podstawą tej oceny była łączna analiza dochodów samorządów wojewódzkich, powiatowych i gminnych w szesnastu województwach w latach 2002–2006. Na wstępnym etapie badań przyjęto hipotezę, że w województwach, które są na wyższym poziomie rozwoju gospodarczego, uzyskuje się też wyższe dochody w budżetach samorządów. Zmiany ustawowe wprowadzone 1 stycznia 2004 r. spowodowały wzrost dochodów ogółem oraz dochodów własnych w samorządach terytorialnych. Dochody te rosły najszybciej w województwach najbardziej rozwiniętych gospodarczo, a więc wpływały na pogłębianie dysproporcji rozwojowych między województwami w Polsce. Różnice te były tylko częściowo niwelowane przez dotacje i subwencje z budżetu państwa.
Artykuł przedstawia analizę pozyskiwania i wydatkowania środków unijnych przez samorząd miasta Lublina w pierwszym okresie akcesyjnym (2004–2006), przez wskazanie wpływu zewnętrznego finansowania na poprawę konkurencyjności i atrakcyjności miasta oraz tworzenie warunków dyfuzji procesów rozwojowych w układzie miasto-region.
Stan i perspektywy rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego są skorelowane z kondycją polskich uzdrowisk oraz z przebiegiem procesu prywatyzacji tego sektora. Konieczne reformy gospodarki uzdrowiskowej są wymuszone wzrastającą konkurencją zagranicznych kurortów oraz potrzebą wykorzystania ogromnego potencjału ludzkiego i materialnego (infrastruktura turystyczna, sportowa i rekreacyjna), jaki skupiony jest w polskich uzdrowiskach. Brak ustawy o gminach uzdrowiskowych, liczne ograniczenia rozwoju oraz permanentne niedofinansowanie polskich gmin uzdrowiskowych stanowią zagrożenie dla infrastruktury uzdrowiskowej, lecznictwa uzdrowiskowego i szans rozwoju tej kategorii gmin, szczególnie w aspekcie integracji z Unią Europejską .
Artykuł przedstawia rozwój polityki regionalnej w Zjednoczonym Królestwie od jej genezy i podjęcia pierwszych kroków na rzecz zmniejszenia bezrobocia w niektórych regionach - datowanych na koniec lat 20. XX w., aż do początku XXI stulecia. Rozważania koncentrują się na przesłankach interwencji państwa w sferę rozwoju regionalnego, jej celach, zakresie i stosowanych instrumentach oraz instytucjach odgrywających najważniejszą rolę w tym obszarze. Ulegają one interesującym zmianom wraz z przejęciem władzy przez kolejne rządy Partii Konserwatywnej lub Partii Pracy oraz w wyniku przyłączenia do Jednolitego Rynku. Na zakończenie autorka przedstawia najważniejsze wnioski, które swą puentę mają w przyszłości tej polityki.
Artykuł dotyczy problematyki rewitalizacji zdegradowanych dzielnic miejskich. Na podstawie studium przypadku miasta Cork w Irlandii przedstawione zostały kolejno realizowane programy odnowy. Cork jest ciekawym przykładem ośrodka, który w swych planach skupił się na trzech różnych obszarach: dawnych terenach poprzemysłowych, historycznym rdzeniu miasta oraz dawnych dokach. Przyjęte rozwiązania okazały się w wielu przypadkach sukcesem. Wytrwałość w realizacji programów, od 1979 roku aż do dziś (niektóre projekty są nadal wdrażane), przyniosła oczekiwany rezultat – pozytywną zmianę wizerunku miasta, które obecnie jest postrzegane jako atrakcyjne miejsce do zamieszkania, inwestowania i odwiedzania. Rewitalizacja Cork stała się zatem jednym z czynników rozwoju miasta.
Decentralisation in Ukraine is an important factor in the development of a democratic system of government. The reform of local self-government aims to create new relations between citizens, local authorities, and the state. The aim of the article is to conduct a comprehensive analysis of the local government reform in Ukraine and other countries in order to identify its main advantages and disadvantages as well as indicate ways to overcome the existing shortcomings in this area. The study determined that decentralisation in the country leads to democratic transformations of society based on civic initiative and responsibility, as well as provides a decent standard of living and quality services at the local level. The introduction of decentralisation can be observed in almost all areas, including administrative, political, financial, and social. This significantly affects the potential of the population and increases the responsibility of public authorities to the population. There is an increase in the level of public services with regard to economic, legal, political, social, and ethnic issues. Finally, proposals were made to make changes in the field of local self-government in order to overcome the existing problems in this area.
Artykuł podejmuje problem obsadzania mandatów bez głosowania w wyborach do rad gmin w gminach liczących do 20 tys. mieszkańców. W stosunku do wyborów z 2014 r. liczba takich przypadków wzrosła w 2018 r. o 77%. Wydaje się, że obowiązujące prawo wyborcze, w szczególności art. 418 § 1 (podział gmin na jednomandatowe okręgi wyborcze), art. 434 § 1 i 2 (zasady organizacji wyborów w przypadku zgłoszenia liczby kandydatów równej liczbie mandatów do obsadzenia) i art. 478 § 2 (tryb zgłaszania kandydatów na wójta lub burmistrza) Kodeksu wyborczego, w połączeniu z uwarunkowaniami lokalnej rywalizacji wyborczej, może sprzyjać powstawaniu zjawiska niekonkurencyjnych wyborów, które skutkują m.in. spadkiem frekwencji wyborczej.
Celem artykułu jest identyfikacja oraz analiza przestrzennego zróżnicowania uwarunkowań społeczno-ekonomicznych kształtujących popyt na rynku samochodowym wśród klientów indywidualnych. W postępowaniu badawczym zmierzającym do realizacji założonego celu wykorzystano metody i modele ekonometrii przestrzennej. Zakresem przestrzennym objęto Polskę w układzie powiatów, a zakres czasowy wyznaczają lata 2010–2015. Wyniki badania dowiodły, że do pozacenowych czynników kształtujących popyt na nowe samochody w Polsce należy zaliczyć przede wszystkim poziom zamożności potencjalnych konsumentów. Uzupełniającą rolę odgrywały: sytuacja demograficzna, poziom rozwoju lokalnego oraz poziom zaspokojenia potrzeb motoryzacyjnych. Pogłębiona analiza w postaci geograficznie ważonej regresji (GWR) wykazała, że zidentyfikowane uwarunkowania wykazują zmienność przestrzenną, co może uzasadniać duże zróżnicowanie poziomu motoryzacji w Polsce.
Wdrażanie technologii społeczeństwa informacyjnego w gospodarce, poprzez ograniczenie czasu operacji oraz kosztów materiałów i energii, ma służyć wzrostowi produktywności i wydajności. Rośnie popyt na taniejące w ostatnim czasie produkty i urządzenia technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) – zainteresowane nimi są zarówno firmy, jak i odbiorcy indywidualni. Stosowanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce sprzyja powstawaniu rozlicznych innowacyjnych przedsięwzięć. Ich wpływ na gospodarkę Polski, obok pozytywnych skutków kulturowych i edukacyjnych, jest analogiczny do znanego i opisywanego w literaturze efektu odbicia, który w rezultacie powoduje zwiększenie wykorzystania zasobów wtórnych nośników energii i zużycia energii elektrycznej.
Niniejszy artykuł koncentruje się na analizie zmian dostępności transportowej w skali regionalnej w ujęciu indywidualnego transportu samochodowego na skutek wprowadzenia do regionalnej sieci drogowej południkowych obwodnic Łodzi. Zmiany określono na podstawie pomiarów dostępności czasowej oraz potencjałowej przeprowadzonych dla sieci przed i po implementacji odcinków obwodnicowych. Wyniki zaprezentowano w ujęciu względnym i bezwzględnym dla każdej z 4956 jednostek osadniczych i 177 gmin województwa łódzkiego. Stwierdzono, że budowa autostrad i dróg ekspresowych, a szczególnie tych, które stanowią odcinki omijające duże ośrodki miejskie, przyczynia się do zwiększenia spójności terytorialnej regionu oraz zwiększenia dostępności obszarów peryferyjnych, a wielkość oraz zasięg przestrzenny oddziaływania inwestycji drogowych jest wyraźnie zróżnicowany.
Przedmiotem badań przedstawionych w artykule były wzajemne relacje między jakością rządzenia a wdrażaniem unijnej polityki spójności w różnych kontekstach regionalnych. Badania pokazały dość wyraźne odmienności pod tym względem między regionami realizującymi cel „konwergencja” i regionami, w których obrano za cel „konkurencyjność i zatrudnienie”. Jakość rządzenia pozytywnie wpływała na sprawność w wydawaniu środków UE w obu grupach regionów, choć w regionach realizujących cel „konwergencja” zależność była znacznie silniejsza. Z kolei wielkość napływu środków europejskich sprzyjała poprawie jakości rządzenia, ale tylko w regionach realizujących cel „konwergencja”. W tej grupie regionów zmiany jakości rządzenia miały miejsce bezpośrednio przed i po akcesji do UE, kiedy następował proces adaptacji systemu instytucjonalnego do potrzeb związanych z wdrażaniem polityki spójności. Jakkolwiek następowało zmniejszenie różnic w zakresie jakości rządzenia między dwoma grupami regionów, niemniej badania pokazały, że w regionach celu „konwergencja” potencjalna moc sprawcza środków unijnych skutkująca poprawą jakości rządzenia była dość słabo wykorzystywana.
Celem niniejszego artykułu jest eksploracyjna analiza przestrzennej alokacji środków na kapitał ludzki na poziomie lokalnym w Polsce. W szczególności analiza ta dotyczy przestrzennej dystrybucji środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (POKL 2007–2013). Kolejne etapy badania obejmują: ekstrapolację na poziom lokalny (gminny) zastosowanego w POKL algorytmu podziału funduszy między regiony; porównanie alokacji bazującej na danych sprzed rozpoczęcia programu z analogiczną alokacją tych samych środków w oparciu o wskaźniki z okresu po zakończeniu programu (metoda „przed–po”); porównanie intencjonalnej alokacji środków POKL z obserwowaną, faktyczną absorpcją funduszy na poziomie lokalnym w latach 2007–2015. Analiza przeprowadzona w niniejszym artykule dowodzi, że ostateczny efekt alokacji POKL na szczeblu lokalnym nie jest prostym „przedłużeniem” rządowej wizji podziału wyrażonej za pomocą algorytmu. Absorpcja środków w ujęciu per capita była bardzo zróżnicowana między gminami w ramach poszczególnych województw, przy czym niekoniecznie więcej środków trafiło do obszarów szczególnie obciążonych strukturalnie (w rozumieniu rządowego algorytmu). Analiza „przed–po” prowadzi do wniosku, że w badanym okresie dysproporcje rozwojowe w wymiarze terytorialnym uległy pogłębieniu. Dotyczy to zarówno rosnącego dystansu między wschodnią i zachodnią Polską, jak i zapaści rozwojowej obszarów tzw. wewnętrznych peryferii.
W pracy badano wpływ budowy linii tramwajowej na zmienność cen nieruchomości mieszkaniowych. Obiektem badań była krakowska dzielnica XIII Podgórze, na której terenie w 2010 r. oddano do użytku linię tramwajową w kierunku na Mały Płaszów. Do badań przyjęto bazę cen transakcyjnych mieszkań położonych w odległości do 500 m od nowo wybudowanej linii tramwajowej z lat 2008–2013. Przeprowadzona analiza statystyczna z wykorzystaniem modelu regresji wielorakiej wykazała 91-procentowy współczynnik determinacji ceny przez atrybuty. Wykazano, iż atrybut „komunikacja” samodzielnie wyjaśnia aż 27,8% wartości nieruchomości, co w przeliczeniu na cenę jednostkową daje wzrost średniej ceny nieruchomości o ponad 600 zł/m2 po wybudowaniu linii tramwajowej.
Prezentowane analizy były ukierunkowane na określenie wielkości, struktury i zróżnicowania bazy ekonomicznej miast województwa warmińsko-mazurskiego, a także ich ewolucji w latach 2008–2015. Dodatkowym celem było określenie związków między poziomem wzrostu gospodarczego badanych ośrodków miejskich a stanem ich bazy ekonomicznej. Uzyskane wyniki potwierdziły postawioną w pracy tezę, że sektor bazy ekonomicznej nie stanowił istotnej części całkowitego zatrudnienia w badanych ośrodkach. Jednocześnie struktura zatrudnienia egzogenicznego była w niewielkim stopniu zróżnicowana, a w badanym okresie poziom jej dywersyfikacji się zmniejszył, co zwiększa ekspozycje na załamania popytu zewnętrznego. Zaobserwowano także pozytywny, choć słaby, wpływ wzrostu specjalizacji lokalnej na poziom dochodów własnych JST oraz poziom bezrobocia.
The article examines the evolution of functions of evaluation systems. It is based on the comparison of evaluation studies conducted in eight evaluation systems in the Polish regional administration in two periods: 2007–13 and 2014–20. The findings are to some extent contradictory to the expectations formed on the basis of the existing literature of the subject. Although the analysed systems were established in response to external pressures, they support accountability as well as learning. These systems do not focus on procedural issues only, and generation of strategic knowledge increases over time. Numerous regulations imposed on the analysed systems suggest, however, that the use of evaluation in the analysed systems may be symbolic in nature.
Za główny cel pracy przyjęto analizę procesów depopulacji na obszarach wiejskich Dolnego Śląska w latach 1995–2015. Intencją autorów było określenie skali, trwałości i zasięgu przestrzennego depopulacji na obszarach wiejskich regionu, a także czynników zmian ludnościowych, które przyczyniły się do ubytku liczby ludności. Umożliwiło to identyfikację wiejskich obszarów depopulacyjnych i ich typologię, zgodnie ze specyfiką współczesnych zmian demograficznych. W odniesieniu do skali wyludnienia wyodrębniono cztery typy obszarów wiejskich (obszary rozwijające się, stagnujące, wyludniające się i intensywnie wyludniające się), a w nawiązaniu do trwałości procesów depopulacji pięć typów (obszary stale rozwijające się, epizodycznie wyludniające się, czasowo wyludniające się, przeważająco wyludniające się i stale wyludniające się). Przeprowadzona analiza wykazała, że zjawisko depopulacji dotyczyło w szczególności obszarów wiejskich w Sudetach, na Przedgórzu Sudeckim oraz obszarów peryferyjnych w odniesieniu do głównych ośrodków miejskich. Procesy depopulacji na Dolnym Śląsku nie powinny być zatem utożsamiane tylko i wyłącznie z wsiami położonymi w Sudetach. Co więcej, w przypadku wiejskich obszarów depopulacyjnych na Dolnym Śląsku spadek liczby ludności dodatkowo potęgują negatywne trendy demograficzne (niski przyrost naturalny, wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym).
Aktualizacja z dn. 2.03.2021: Fragmenty niniejszego artykułu zostały wykorzystane w późniejszej publikacji: Swianiewicz, P., & Brzóska, A. (2020). Demand Elasticity for Local Public Transport in Polish Cities: Do Local Policies Matter?. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 16(61), 125-142
Po 1990 roku liczba pasażerów lokalnego transportu zbiorowego systematycznie obniżała się przy jednoczesnym wzroście mieszkańców korzystających z transportu indywidualnego, co przyczyniało się do wzrostu zatłoczenia ulic i pogarszania jakości powietrza w miastach. Od co najmniej kilku lat w niektórych miastach obserwujemy odwrócenie tego trendu. Artykuł odwołuje się do wyników podobnych badań prowadzonych wcześniej w innych krajach. W części empirycznej, posługując ię danymi o liczbie i zmianach liczby pasażerów w blisko 100 miastach Polski, przedstawia modele regresji, które wyjaśniają czynniki wpływające na zróżnicowanie wielkości popytu na usługi transportu zbiorowego i jego dynamikę. Zmienne niezależne modelu odnoszą się zarówno do charakterystyki miast (ich środowiska społeczno-ekonomicznego), jak i organizacji usługi (np. formy organizacyjno-prawnej, polityki taryfowej itp.). Wyniki wskazują, że największe znaczenie dla wielkości popytu ma gęstość sieci połączeń transportu publicznego, natomiast niemal bez znaczenia jest wysokość opłat za bilety. Popyt wyraźnie wzrasta także w miastach największych, ale zależność między popytem i liczbą mieszkańców nie ma charakteru zależności liniowej.
W pracy przedstawiono stan rozwoju i tożsamość miasta Biała Podlaska przy wykorzystaniu analizy literatury i oficjalnych dokumentów władz miejskich. Zaprezentowano także opinie 316 studentów PSW na temat tożsamości i wizerunku Białej Podlaskiej. Badania ujawniły, że wizerunek miasta jest silnie zdeterminowany lokalizacją w pobliżu granicy państwa oraz istnieniem ważnych w skali regionu ośrodków akademickich. Funkcjonowanie szkół wyższych oddziałuje nie tylko na miasto i otaczające je gminy, lecz także na cały region oraz inne miejsca zamieszkania i zatrudnienia absolwentów. Badania potwierdziły hipotezę, że sposób postrzegania miasta przez studentów jest ważny dla dalszego rozwoju miasta.
The paper aims to discuss the major trends in changes of regional differences of economic wellbeing and the resulting spatial mobility of population as well as some regional consequences of these processes. The research is based on an empirical methodology, and visual analysis of mapped data is the main research method. Since the collapse of the Soviet Union, fast decrease of employment in industry and agriculture has damaged, first of all, peripheral regions and, later, resulted in mass emigration, which is still evident in most Lithuanian municipalities. The decrease of the number of jobs in these sectors and its increase in those located in different places meant that most residents of non-metropolitan regions had to find new jobs outside the localities in which they resided. This resulted in growing mobility of the population, expressed by growing foreign emigration, inner migrations, and commuting, which continue to shape the social structure of the country to the present day, as spatial structures change more slowly than modes of production. Differences in wellbeing, which appeared at the end of the 20th century, played a role in accelerating emigration processes, which are still damaging local labour supply and economic development in many regions.
Współczesne miasta dynamicznie się rozwijają, poszukując coraz to nowszych koncepcji zarządzania nimi. Jedną z nich, wdrażaną w Polsce od lat 90. XX w., jest koncepcja marketingowego zarządzania miastem, oparta na wykorzystaniu instrumentów marketingu mix. Władze miast poszukują też nowych źródeł przewagi konkurencyjnej – w efekcie zrodziła się koncepcja zarządzania slow city. Jednocześnie obok konkurencji pojawia się chęć współpracy między miastami, czego wyrazem jest rozwój sieci współpracy miast Citt?slow. Celem badania było zidentyfikowanie instrumentów marketingowych, stosowanych w polskich miastach po ich wstąpieniu do tej sieci. Jako metodę badawczą zastosowano ankietę pocztową, którą rozesłano do 26 polskich miast członkowskich Citt?slow w 2017 r. Zaobserwowano, że największe zmiany zachodzą w strategii produktu, w ramach której miasta są zobowiązane do rozwijania tych subproduktów miejskich, które są niezbędne do ich funkcjonowania zgodnie z filozofią slow city. W ramach promocji szczególną uwagę poświęca się działalności PR, której celem stało się kreowanie wizerunku slow city. Warto też podkreślić, że wzrosła „gościnność” miast i otwartość na kontakty z otoczeniem.
W artykule opisano powstanie Metropolii Wielkiego Paryża (Métropole du Grand Paris, MGP), ze szczególnym uwzględnieniem zmian i wyzwań wynikających z realizacji polityki mieszkaniowej na szczeblu metropolitalnym. MGP jest strukturą współpracy międzygminnej z własnym budżetem o szczególnym statusie i obejmuje Paryż, 123 gminy położone w sąsiednich departamentach oraz pięć gmin zewnętrznych. MGP przejmie kompetencje m.in. w zakresie zarządzania rozdzielaniem środków pomocowych wspierających mieszkalnictwo socjalne, modernizacji zabudowy mieszkaniowej, eliminacji budynków o niskiej jakości. Realizacja polityki mieszkaniowej na szczeblu metropolitalnym wiąże się z szeregiem wyzwań dotyczących konsolidacji działań instytucji zajmujących się tworzeniem mieszkań socjalnych, rezerwacji gruntów pod zabudowę socjalną i zwiększenia liczby nowych mieszkań, w tym dążenia do ich równomiernego rozmieszczenia w skali metropolitalnej. Dodatkowo pojawiają się nowe wyzwania, spowodowane zmieniającą się strukturą społeczno-demograficzną gospodarstw domowych, wymagające nowatorskich rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych.
Autorzy przedstawiają podstawowe skutki wprowadzenia reguły większościowej w okręgach jednomandatowych (systemu FPTP) w wyborach do rad gmin w Polsce. Analizują wyniki wyborów lokalnych z 2010 i 2014 r. (przed i po zmianie reguł). Wykorzystując schemat quasi-eksperymentalny (metoda diffrence-in-diffrences), skupiają się na zmianach, jakie zaszły w gminach, w których wcześniej obowiązywał system głosowania blokowego, a także w gminach, w których wcześniej stosowany był system proporcjonalny. Analizy empiryczne pokazują, że zmiana systemu głosowania blokowego na system FPTP przyniosła jedynie marginalne konsekwencje. Zastąpienie systemu proporcjonalnego systemem FPTP, dość paradoksalnie, zwiększyło liczbę komitetów ubiegających się o mandaty. Wzrosła jednak dysproporcjonalność, a także odsetek głosów oddanych na komitety pozbawione reprezentacji, zmniejszyło się natomiast rozdrobnienie rad gmin. Tam, gdzie przestał obowiązywać system proporcjonalny, spadła znacznie liczba kandydatów; wbrew przypuszczeniom nie zmniejszył się jednak odsetek kobiet wybieranych na radnych. JOW-y przyniosły natomiast dalszą marginalizację ogólnokrajowych partii politycznych na szczeblu lokalnym.
Celem artykułu jest próba zrozumienia, na podstawie trzech studiów przypadków, podłoża konfliktów wokół rejonizacji kształcenia na obszarach wiejskich w Polsce oraz znaczenia wprowadzanych zmian dla władz lokalnych, rodziców dzieci oraz społeczności wiejskich. Badania wykazały, że niezależnie od tego, czy konflikty związane były z zamknięciem lokalnej szkoły, czy też nie, wynikały one z różnic w rozumieniu istoty rejonizacji kształcenia między rodzicami i władzami lokalnymi. Ponadto w każdym z przypadków prowadziły do wzrostu aktywności rodziców w zakresie wyboru szkoły oraz wiązały się z poczuciem marginalizacji wsi.
W artykule analizowano zmiany w skali aktywności zawodowej ludności wiejskiej i wskazano na ich wybrane uwarunkowania. Jako przyczyny zróżnicowania poziomu zatrudnienia rozważano społeczno-demograficzne charakterystyki zasobów pracy, a także przestrzenne odmienności w cechach regionów wiejskich w Polsce. Z przeprowadzonych analiz wynikało, że w latach 2010–2016 aktywność zawodowa ludności wiejskiej, mierzona wskaźnikiem zatrudnienia, wzrosła z 50 do 53%, co było przede wszystkim wynikiem oddziaływania determinant cyklicznych, wyrażających się w przewadze przyrostu liczby osób pracujących nad liczbą biernych zawodowo przy spadku skali bezrobocia. Przeprowadzone badania udokumentowały zbliżoną wartość wskaźnika zatrudnienia dla obszarów miejskich i wiejskich, przy czym różnice w jego poziomie w obrębie wybranych kategorii ludności uwidaczniały się relatywnie nieco wyraźniej w przypadku mieszkańców miast. Świadczyło to o tendencji do przestrzennego upodabniania się rynków pracy, jak również o osłabianiu przydatności prostego podziału na tereny miejskie i wiejskie w wyjaśnianiu odmienności struktur społeczno-zawodowych. Poziom regionalnych zróżnicowań aktywności zawodowej ludności wiejskiej w województwach w Polsce był umiarkowany i powiązany z ich charakterystykami gospodarczymi. Odzwierciedlały one rolę dużych miast i ich obszarów funkcjonalnych w alokacji wiejskiej podaży pracy, jak również stan zaawansowania dywersyfikacji gospodarczej wsi zlokalizowanych w poszczególnych regionach. W części dyskusyjnej artykułu wskazano instytucjonalne możliwości i bariery zwiększenia aktywności zawodowej mieszkańców wsi. Przedstawione wnioski oparto na danych zgromadzonych przez GUS (głównie BAEL, BDL) i rozpatrywanych z wykorzystaniem metod analizy statystyczno-porównawczej oraz analizy literatury przedmiotu.
Struktura społeczno-przestrzenna, rozumiana jako przestrzenne zróżnicowanie statusu społecznego i materialnego mieszkańców miasta, jest obiektem zainteresowania zarówno socjologii miasta, jak innych dyscyplin zwłaszcza geografii ekonomicznej i geografii miast. Obecnie zjawiska polaryzacji i segregacji społeczno-przestrzennej w miastach zachodnich traktowane są jako następstwa globalizacji. Równocześnie zmiany zachodzące w wyniku transformacji systemowej spowodowały zwiększenie skali i dynamiki przekształceń struktury społeczno-przestrzennej w miastach wschodnioeuropejskich, których struktura była bardziej homogeniczna. Artykuł jest próbą określenia stopnia i rodzaju różnic statusu społecznego mieszkańców poszczególnych stref i osiedli w przestrzeni miejskiej Łodzi. Problem ten ma dwa aspekty. Pierwszym jest stopień zróżnicowania lub "krystalizacji" struktury społeczno-przestrzennej. Można przyjąć, że jest on tym wyższy, im istotniejsze statystycznie różnice zachodzą między zmiennymi statusu społecznego mieszkańców poszczególnych osiedli i rejonów miasta. Drugi aspekt omawianego problemu ma charakter opisowy. Niezależnie od statystycznej istotności różnic zachodzących pomiędzy danymi osiedlami można je uszeregować pod względem średnich wartości poszczególnych zmiennych statusowych, co pozwoli na identyfikację "gorszych" i "lepszych" dzielnic i osiedli Łodzi, a ich konfigurację w różnych wymiarach przedstawiają mapy miasta
Celem artykułu jest zbadanie wpływu zmiany ustawy o samorządzie gminnym (dalej UOSG; Dz.U. 2018 poz. 994) na implementację budżetów obywatelskich (BO) w edycjach 2019 i 2020 w miastach wojewódzkich Polski. Przy użyciu metody desk research przeanalizowano 36 regulaminów BO oraz ponad 3,4 tys. projektów wybranych do realizacji w 10 kategoriach: 1) sport (inwestycyjne i nieinwestycyjne), 2) wypoczynek i rekreacja (inwestycyjne i nieinwestycyjne), 3) budowa lub modernizacja chodników, 4) budowa lub modernizacja ulic, 5) przejścia dla pieszych, 6) parkingi, 7) oświetlenie, 8) rower miejski (infrastruktura rowerowa), 9) modernizacja budynków oraz 10) inne (np. edukacyjne, kulturalne, szkoleniowe). Szczegółowym analizom poddano zakres oddziaływania zmian legislacyjnych na: 1) mechanizm finansowy, 2) zasady i organizację procesu budżetowania, 3) strukturę rodzajową projektów, 4) model budżetowania partycypacyjnego. Aby zweryfikować otrzymane wyniki, dodatkowo przeanalizowano zmiany w regulaminach BO niewynikające z zapisów UOSG. Wykazano, że nowelizacja ustawy wywarła wpływ na implementację BO we wszystkich analizowanych miastach. Zmiany te dotyczyły głównie strony finansowej i formalno-organizacyjnej procesu budżetowania. Do najważniejszych należą: wzrost wielkości dotacji ogólnej (w 15 miastach), modyfikacja podziału puli środków (9), wprowadzenie list poparcia na etapie zgłaszania projektów (7) oraz procedury odwoławczej (9). Wśród działań „pozaustawowych” należy wyróżnić zniesienie limitów wieku w pozostałych 7 miastach. Działania te przyniosły pozytywne efekty w postaci wzrostu frekwencji (15) oraz liczby projektów wybranych do realizacji (12) i ich średniej wartości (13). Z kolei zmiany UOSG w przewadze nie miały wpływu na strukturę rodzajową projektów (w obu edycjach w 10 miastach dominowały „wypoczynek i rekreacja”; do realizacji wybrano łącznie 1149 projektów z tej kategorii). W wyniku wdrożenia zapisów noweli UOSG doszło do ostatecznego ujednolicenia modelu implementacji BO w miastach wojewódzkich Polski. Na koniec wskazano trzy tryby implementacji BO według nowych zasad: finansowy (4), proceduralny (1) i mieszany (13).
Celem artykułu jest przedstawienie procesu zmian, jakie od lat 70. XX w. do roku 2012 zachodziły na obszarach aglomeracji miejskich w Polsce. Cechą charakterystyczną tego procesu była zauważalna tendencja do społeczno-gospodarczej koncentracji funkcji w tych obszarach z równoczesną dekoncentracją ich zagospodarowania. Pod tym względem charakterystyczny jest Warszawski Zespół Miejski (WZM). Odnotowuje się na całym jego obszarze wzrost wskaźników gospodarczych oraz zaludnienia, przede wszystkim w gminach podstołecznych, przy równoczesnym rozpraszaniu się zabudowy na terenach wiejskich, liniową obudową dróg i słabnięciem znaczenia centrów miast otaczających Warszawę. Artykuł ma ukazać te tendencje w gminach północnego pasma rozwoju WZM. Badaniom poddano procesy zachodzące na obszarach trzech miast: Legionowa, Nowego Dworu Mazowieckiego i Zakroczymia oraz w gminach wiejskich Jabłonna i Wieliszew. Wyniki skonfrontowano ze zmianami zachodzącymi w południowej strefie aglomeracji, tj. gminach powiatu piaseczyńskiego. Zbadane procesy zostały porównane z propozycjami i ustaleniami wynikającymi z koncepcji planistycznych WSW, opracowywanych w badanym okresie. Nasilający się proces suburbanizacji, noszący znamiona dezurbanizacji zagospodarowania przestrzennego, wpływa na efektywność nowo powstałych struktur zabudowy i rangę ośrodków usługowych, a także wykazuje zawodność długoterminowych koncepcji planistycznych niepopartych szczegółowymi analizami i badaniami.
The following article presents the results of a study investigating employment of private and non-governmental organisations in Polish municipalities as providers of versatile public services and the resulting nature of the relationship among the latter. The passing of legislation that requires or allows delivering public services through non-public entities triggered the development of a contract culture in municipalities. The resultant relationship may be either of a competitive (mainly technical services market) or cooperative (social services) nature. The research findings support the hypothesis that larger municipalities have better developed processes of contracting public services.
Opracowanie przybliża koncepcję programu ESPON (European Spatial Planning Observation Network) dotyczącego badań w zakresie rozwoju przestrzennego rozszerzającej się UE oraz przedstawia rolę polskich ośrodków naukowo-badawczych w tym programie. Ponadto na podstawie doświadczeń Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych podsumowano zarówno zalety, jak i trudności związane z uczestniczeniem w programie. W podsumowaniu wskazane zostały propozycje możliwości zwiększenia udziału polskich ośrodków naukowych w inicjatywie ESPON.
W studiach poświęconych prognozom demograficznym oraz polityce migracyjnej pojawia się w ostatnich latach często pojęcie migracji kompensacyjnych (replacement migration). Migracje te miałyby niwelować następstwa ubytku naturalnego ludności oraz starzenia się społeczeństw w krajach zamożnych. Autor stara się wykazać, że migracje międzynarodowe mogą jedynie w niewielkim stopniu spowalniać te procesy. W przypadku Polski należy się liczyć z utrzymaniem wysokiego poziomu odpływu ludności za granicę zarówno w ciągu obecnego, jak i następnego dziesięciolecia. Odpływ ten mógłby być częściowo równoważony przez imigrację. Jednym z warunków takiej kompensacji jest przyjęcie nowych zasad polityki migracyjnej, które zwiększałyby możliwości legalnego, selektywnego napływu ludności z zagranicy, przeciwdziałając jednocześnie tzw. migracji nieregularnej. Takie zasady są wprowadzane w niektórych krajach Unii Europejskiej (m.in. w Niemczech), a w przyszłości będą prawdopodobnie stanowiły podstawę wspólnej polityki migracyjnej Unii.
The article is devoted to researching the Labour Market Digital Ecosystem (LMDES) in terms of its effect on the recruitment process during the remote work outspread. The research aims at analysing remote staff attraction through job portals using the Job board software and determining their impact on recruitment. The LMDES applies automation of the staff searching and selecting, scouring for employment opportunities, and the remote interaction with employers, recruiting agencies, applicants, and job seekers in the digital environment. The creation of a virtual space for such an effective interaction can be realised through a Job board software.
Celem artykułu była analiza szans podjęcia pracy i ocena czasu wychodzenia z długotrwałego bezrobocia na podstawie danych z lat 2007–2011 z PUP w Sulęcinie. Założono hipotezę, że wpływ determinant na szanse i szybkość podejmowania pracy przez długotrwale bezrobotnych jest taki, jak bezrobotnych ogółem. Za determinanty przejęto: miejsce zamieszkania, wiek, wykształcenie, płeć, staż pracy i rok wyrejestrowania. Do analizy wykorzystano nieliniowe modele regresji: logitowy i hazardu Coxa. Pierwszy umożliwił porównanie szans wychodzenia z bezrobocia, a drugi pozwolił na ocenę czasu poszukiwania pracy. Wyznaczone ilorazy szans i hazardu posłużyły do zbadania różnic między podgrupami osób długotrwale bezrobotnych na tle wszystkich bezrobotnych.
Artykuł skupia uwagę na niektórych "obiektywnych" predyktorach głosowania w referendum i konfrontuje je z rzeczywistymi zachowaniami wyborczymi. Główną zmienną zależną są zagregowane dane obrazujące poparcie dla wejścia do Unii na poziomie powiatów. Tym samym uzyskujemy obraz terytorialnego zróżnicowania poparcia dla akcesji. Różnice między powiatami wyjaśniane są przez odwołanie do stopy zatrudnienia w rolnictwie i stopy bezrobocia, a także położenia powiatów w obrębie czterech historycznie ukształtowanych regionów. Analiza wykazuje, że zdecydowanie najsilniejszy wpływ na terytorialny rozkład poparcia dla UE ma zatrudnienie w rolnictwie. Słabszą, lecz istotną rolę odgrywają regiony historyczne, a także choć w jeszcze mniejszym stopniu stopa bezrobocia.
Ustawa z 11 stycznia 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. 2018 poz. 130) zobligowała wszystkie jednostki samorządu terytorialnego do wprowadzenia obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej oraz uregulowania w uchwale organu stanowiącego podstawowych procedur związanych z przygotowywaniem i składaniem wniosków. W artykule przedmiotem analizy są działania implementacyjne podjęte w miastach na prawach powiatu. Wskazano w nim, że przed wejściem w życie ustawy 55 miast z 66 wprowadziło już tę instytucję i w ich przypadku ustawa doprowadziła do ujednolicenia procedur. Ponadto stwierdzono, że część miast nie dokonała implementacji przed rozpoczęciem VIII kadencji samorządu, a w kilku wystąpiły problemy z implementacją, skutkujące brakiem możliwości wykonania inicjatywy uchwałodawczej przez obywateli. Artykuł przedstawia stan prawny na dzień 31 grudnia 2019 roku.
Celem artykułu jest analiza wpływu regionalnych wahań koniunktury na rynek pracy na przykładzie województwa warmińsko-mazurskiego. Podstawą oceny występowania zmian koniunkturalnych na regionalnym rynku pracy jest analiza wybranych zmiennych, do których należą: stopa bezrobocia, liczba zatrudnionych, liczba ofert pracy, poziom płac oraz liczba wyrejestrowanych bezrobotnych. Do wyeliminowania z danych surowych efektów sezonowości oraz czynników nieregularnych wykorzystano metodę TRAMO-SEATS, do estymacji wahań cyklicznych – filtr Christiano-Fitzgeralda, natomiast procedura oznaczenia punktów zwrotnych została oparta na metodzie Bry-Boschan. Uzyskane wyniki badań wskazują, że można traktować analizowane zmienne rynku pracy jako zmienne wyprzedzające lub opóźnione w relacji do szeregu referencyjnego produkcji przemysłowej.
Artykuł jest próbą analizy zmian wyborczych, jakie w ustroju samorządu terytorialnego wprowadziła ustawa z 11 stycznia 2018 r. Autorzy opracowania wskazali najważniejsze obszary, które uległy zmianie, patrząc na nie zarówno z punktu widzenia wymienionych w tytule ustawy obywateli, jak i z punktu widzenia poszczególnych instytucji. Do najważniejszych zmian autorzy zaliczyli m.in. te z zakresu biernego prawa wyborczego, formuły wyborczej i struktury okręgów. Wobec braku stosownej perspektywy czasowej autorzy ograniczyli się do analizy prawno-politologicznej, wskazując jedynie ewentualne konsekwencje omawianych zmian.
Competitiveness is a key factor determining the development of a region and hence the standard of living of its inhabitants, and human capital is one of the most important factors enabling improvement of regional competitiveness. The aim of the presented research is to analyse the spatial differentiation of the level of human capital in the regions of the European Union (EU) in relation to their level of competitiveness. The results show significant disproportions in this respect, especially between the so-called old and new EU. The higher levels of human capital in the old EU regions were also generally accompanied by a higher level of competitiveness. In the long run, this will lead to an increase in regional disparities in development.
Dług jednostek samorządu terytorialnego (JST) jest częścią państwowego długu publicznego. Analiza zjawiska zadłużenia sektora samorządowego ma więc istotne znaczenie dla bezpieczeństwa finansowego państwa. W Polsce w latach 2007–2013 dynamicznie wzrosło zadłużenie JST, a w szczególności największych miast na prawach powiatu – metropolii. Ze względu na dualny charakter realizują one ważne zadania w sferze społecznej i infrastrukturalnej, które przesądzają o jakości codziennego życia mieszkańców i mają wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy regionu, jak i obszarów metropolitalnych. Nadmierny wzrost zadłużenia stanowić może w przyszłości barierę osiągania wysokiego tempa rozwoju społeczno-gospodarczego metropolii. Celem artykułu jest analiza zjawiska zadłużenia największych miast na prawach powiatu – metropolii – w Polsce w latach 2007–2013. Analizę przeprowadzono na podstawie danych pochodzących z Ministerstwa Finansów (Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego).
Celem artykułu jest ukazanie na przykładzie Lubelszczyzny, w jaki sposób rozwój peryferyjnych regionów Europy może być wspierany przez współpracujące klastry, rozumiane jako luźne organizacje gospodarcze, w których jednoczesna kooperacja i konkurencja uczestniczących firm daje efekt synergii. Takie sieci powiązanych firm, zlokalizowanych w geograficznym sąsiedztwie, wspierane są przez lokalne władze, organizacje i instytucje, a także jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe. Klastry są motorem innowacji i postępu technicznego, sprawiając, że regiony, w których funkcjonują, stają się atrakcyjnym, silnym partnerem w globalnej gospodarce. Europa powinna dzięki nim uzyskać szybsze tempo wdrażania innowacji i podnoszenia standardu życia, aby zmniejszyć dystans, jaki dzieli ją od Stanów Zjednoczonych i wiodących krajów azjatyckich. Funkcjonowanie klastrów w europejskich regionach peryferyjnych może rozwiązać wiele problemów, takich jak bezrobocie lub konieczność restrukturyzacji regionalnej gospodarki. Rozwijające się klastry tworzą atrakcyjne miejsca pracy, dzięki czemu mogą być siłą sprawczą powstrzymującą wykształconą młodzież od migracji zarobkowej do dużych ośrodków miejskich lub za granicę. Partnerstwo klastrów może ponadto podwyższyć poziom konkurencyjności ich oferty dzięki wytworzeniu wzajemnego popytu: dany klaster stanowi grono lokalnych, wymagających klientów, którzy zmuszają partnerskie klastry do ciągłego doskonalenia swojej oferty.
Artykuł przedstawia rozwój koncepcji teoretycznych, które w ostatnich latach stosowano w badaniach nad polityką wielkomiejską. W centrum uwagi znajduje się propozycja teoretyczna rescaling, u której podstaw leży uznanie konieczności przestrzennej reorganizacji badań i praktyki polityki miejskiej. Wobec reterytorializacji szczególne znaczenie zyskuje szczebel lokalny, regionalny i miejski, na których rozgrywa się globalizacja. Procesy globalizacji, stawiając wielkie miasta wobec konieczności konkurencji międzynarodowej, wpływają między innymi na ich organizację. Obecny dyskurs nad zarządzaniem metropolitalnym znacznie odbiega od debaty prowadzonej w duchu starego regionalizmu. Zarządzanie metropolitalne doświadczyło przekształcenia – nastąpiło odejście bowiem odejście od relacji wertykalnych, redystrybucyjnych i koordynacyjnych przebiegających w ramach struktur i polityk państwowych, ku horyzontalnemu konkurowaniu z innymi światowymi metropoliami o przyciąganie kapitału zewnętrznego. W obrębie mało elastycznych ram instytucjonalnych wykształcają się relacje przekraczające tradycyjnie zdefiniowane poziomy organizacji. Rozwijanie dla nich ram konceptualizacyjnych stanowi tym poważniejsze wyzwanie dla współczesnych badań polityki wielkomiejskiej, gdyż skuteczność instytucjonalnych rozwiązań metropolitalnych często pozostawia wiele wątpliwości.
Poniższe opracowanie ma na celu przedstawienie zagadnień rozwoju regionalnego z uwzględnieniem aspektów transformacji gospodarczej i przestrzennej w poprzemysłowych regionach Zagłębia Ruhry i Górnego Śląska. Zagłębie Ruhry przeszło i nadal przechodzi bardzo trudny proces restrukturyzacji gospodarczo-społecznej. Do tej pory udało się pokonać niektóre trudności, np. zmienić poprzemysłowy wizerunek regionu. Niestety wysokie bezrobocie oraz niekorzystna struktura demograficzna pozostają nadal nierozwiązanymi problemami Zagłębia Ruhry. Ponadto region musi uporać się z zagospodarowaniem nieużytków poprzemysłowych i kopalnianych. Wybrane elementy restrukturyzacji Zagłębia Ruhry oraz niektóre pomysły strategiczne mogą być wzorcem dla rozwoju Górnego Śląska.
W konsekwencji światowego kryzysu zapoczątkowanego w 2008 r. zadłużenie sektora jednostek samorządu terytorialnego w krajach OECD znacząco wzrosło. W Polsce nominalne zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego osiągnęło najwyższą wartość w 2014 r. W niniejszym artykule analizowane są zmiany w zdolności do spłaty zadłużenia przez jednostki samorządu terytorialnego w latach 2007-2016. Przeprowadzona analiza ukazuje, że mimo wysokiego zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego odbudowały przestrzeń do jego obsługi do poziomu z przełomu lat 2009/2010. Wszelako na koniec 2016 r. co ósma jednostka samorządu terytorialnego ma zbyt wysokie zadłużenie, biorąc pod uwagę generowane nadwyżki operacyjne. Najmniej korzystna sytuacja występuje w miastach na prawach powiatu, gdzie co trzeci podmiot ma szacowany ponad 15-letni horyzont spłaty swego zadłużenia.
