Katarzyna Szmigiel-Rawska, Justyna Ślawska, Sylwia Waruszewska
Identyfikacja gmin zurbanizowanych na podstawie danych przestrzennych
W artykule przedstawiono klasyfikację gmin w Polsce, dzieląc gminy w wymiarze przestrzennym na zurbanizowane i niezurbanizowane. Przedstawiono rozkład przestrzenny gmin zurbanizowanych i ich podstawowe charakterystyki. Klasyfikację wykonano za pomocą analizy skupień k-średnich danych przestrzennych pochodzących z baz danych Corine Land Cover. Porównanie klasyfikacji administracyjnej i klasyfikacji opartej na danych o pokryciu terenu w gminach w Polsce wskazuje istnienie największych różnic w obszarach funkcjonalnych miast oraz wzdłuż dynamicznie rozwijających się szlaków komunikacyjnych w zakresie identyfikacji terenów miejskich pod względem sposobu użytkowania terenu.
Spatial data-driven identification of urbanized municipalities
The article presents the classification of municipalities in Poland, divided into urbanised and non-urbanised based on their spatial dimensions. The spatial distribution of urbanised municipalities and their basic characteristics are discussed. The classification was performed using the k-means clustering algorithm on the spatial data from Corine Land Cover databases. The comparison of the administrative and land-use driven classification of municipalities in Poland indicates that the widest differences occur between the functional areas of cities and along dynamically developing transport routes, when identification of urbanised areas in terms of land use is taken into consideration.
Afiliacja:
Katarzyna Szmigiel-Rawska: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Rozwoju i Polityki Lokalnej, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa; ORCID: 0000-0002-0573-6637;
k.szmigiel@uw.edu.pl Justyna Ślawska: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Rozwoju i Polityki Lokalnej, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa; ORCID: 0000-0002-9405-6739;
justyna.slawska@uw.edu.pl Sylwia Waruszewska: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Katedra Rozwoju i Polityki Lokalnej, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa; ORCID: 0000-0001-7449-4857;
s.waruszewska@uw.edu.pl Przemysław Tomczak, Agnieszka Latocha, Dominik Sikorski, Robert Szmytkie, Katarzyna Kajdanek, Paulina Miodońska
Od regresu do sukcesu. Identyfikacja obszarów wiejskich na podstawie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego
W opracowaniu została przedstawiona propozycja metody wyznaczania obszarów o różnym stopniu rozwoju społeczno-gospodarczego (problemowych, sukcesu i faz pośrednich między nimi). W przyjętym postępowaniu badawczym identyfikację różnych typów obszarów przeprowadzono w oparciu o konstrukcję wskaźnika syntetycznego, który uwzględniał sześć cech przypisanych do dwóch kategorii tematycznych (społeczno-demograficznych oraz ekonomiczno-technicznych). Za okres badań przyjęto lata 2003–2019. Zastosowane ujęcie dynamiczne pozwoliło na prześledzenie ścieżki rozwoju społeczno-gospodarczego badanych jednostek w obrębie zaproponowanych czterech typów obszarów. Uzyskane wyniki odnoszą się do gmin wiejskich oraz miejsko-wiejskich województwa dolnośląskiego ze szczególnym wskazaniem na powiat kłodzki, który od wielu lat uznawany jest za obszar problemowy.
From regress to success. Rural identification on the basis of socio-economic development
The study proposes a method of designating areas at different levels of socio-economic development (problem, success areas, and the intermediate stages between them). In the adopted research procedure, the above-described areas were identified on the basis of a synthetic indicator, which took into account six features assigned to two thematic categories (socio-demographic and economic-technical). The years 2003–2019 were assumed as the research period. The applied dynamic approach made it possible to trace the path of socio-economic development of the surveyed units within the proposed four types of areas. The obtained results refer to rural and urban-rural municipalities of Dolnośląskie (Lower Silesia) Voivodship (województwo), with a particular emphasis on the Kłodzko district (powiat), which has been considered a problem area for many years.
Afiliacja:
Przemysław Tomczak: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0002-6444-5303;
przemyslaw.tomczak@uwr.edu.pl Agnieszka Latocha: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0001-7292-5043 /Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0003-2612-3490;
agnieszka.latocha@uwr.edu.pl Dominik Sikorski: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0001-6415-9342;
dominik.sikorski@uwr.edu.pl Robert Szmytkie: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Socjologii, ul. Koszarowa 3, 51-149 Wrocław; ORCID: 0000-0003-4264-0842 / Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0002-7861-0795;
robert.szmytkie@uwr.edu.pl Katarzyna Kajdanek: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0002-6444-5303;
katarzyna.kajdanek@uwr.edu.pl Paulina Miodońska: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław; ORCID: 0000-0002-6444-5303;
paulina.miodonska@uwr.edu.pl Grzegorz Dumieński, Alicja Lisowska, Andrzej Tiukało
Badania ilościowe źródłem danych o adaptacyjności gmin zagrożonych powodzią w zlewni Nysy Kłodzkiej
Poziom adaptacyjności podstawowych jednostek administracyjnych w Polsce (gmin) ma bezpośredni wpływ na wielkość niekorzystnych konsekwencji powodzi, a tym samym na poziom ryzyka powodziowego w gminach. W ramach badań wyselekcjonowanych zostało 15 cech gmin, które kształtują proces ich adaptacji do zagrożenia powodziowego oraz pozwalają diagnozować ich adaptacyjność. Celem artykułu jest przedstawienie metodyki prowadzenia badań empirycznych mających na celu pozyskanie danych obserwowalnych (wskaźników) z wykorzystaniem badań ilościowych. Wskaźniki te umożliwiają ocenę poziomu adaptacyjności gminy do zagrożenia powodziowego. Badania empiryczne z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety pozwoliły uzyskać dane niedostępne w domenie publicznej, a które są niezbędne, by zdiagnozować wszystkie cechy gminy wpływające na ocenę jej adaptacyjności do zagrożenia powodziowego. Przygotowaną ankietę wykorzystano do zbadania 18 gmin zlokalizowanych w zlewni Nysy Kłodzkiej o największym zagrożeniu powodziowym. Niemniej narzędzie badawcze ma charakter uniwersalny i może mieć zastosowanie przy analizie dowolnych zagrożeń naturalnych.
Quantitive studies as a data source on adaptability of municipalities threatened by the flood in Nysa Klodzka basin
The level of adaptability of basic administrative units in Poland (municipalities - gminy) has a huge impact on the extent of adverse consequences caused by floods, and therefore on the flood risk in municipalities. As part of the research, we selected 15 characteristics of the municipalities which shape their adaptability processes and allow a diagnosis of the municipalities’ adaptability to be made. The article aims at presenting the methodology of empirical research seeking to obtain observable data (indicators) using quantitative studies. These indicators make to possible to assess the level of the municipalities’ adaptability to flood risk. The empirical research with the use of the questionnaire produced the results which – by preparing a questionnaire –enabled us to obtain data which are unavailable to the general public, but are vital in identifying all characteristics of a municipality which impact its adaptability assessment. The questionnaire was applied in an adaptability research of 18 municipalities located in the Nysa Kłodzka basin, which are most at risk of flooding. Nevertheless, the research tool is a universal one and could be used for analysing any type of natural hazards.
Afiliacja:
Grzegorz Dumieński: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Parkowa 30, 51-616 Wrocław; ORCID: 0000-0002-1452-6850;
grzegorz.dumienski@imgw.pl Alicja Lisowska: Uniwersytet Wrocławski, Instytut Politologii, ul. Koszarowa 3, 51-148 Wrocław; e-mail: alicja.lisowska@uwr.edu.pl; ORCID: 0000-0003-2874-7088;
alicja.lisowska@uwr.edu.pl Andrzej Tiukało: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Parkowa 30, 51-616 Wrocław; ORCID: 0000-0003-1683-2605;
andrzej.tiukało@imgw.pl Maciej Pilny
Sposoby wyznaczania stref w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego największych polskich miast
Artykuł stanowi badanie porównawcze studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego sześciu największych miast Polski pod kątem sposobu strefowania wewnątrz poszczególnych ośrodków. Ze względu na brak szczegółowych przepisów w tym zakresie miasta te wypracowały własną metodykę strefowania. Autorzy studiów w wyznaczaniu stref kierują się trzema przesłankami: funkcjonalną, morfologiczną i administracyjną, przy czym poszczególne przesłanki w różnym stopniu determinują sposoby wyznaczania stref w badanych miastach.
Approaches to zoning in land management and spatial development studies of the biggest Polish cities
The paper provides a comparative analysis of so-called land management and spatial development studies of the biggest Polish cities regarding the scope of functional and morphological delimitation and zoning. Due to the lack of detailed regulations, individual cities developed their own zoning methodologies. The authors of such studies take into account three factors: functional, morphological and administrative aspects. The zoning in the analysed cities is determined by individual factors which vary from city to city.
Afiliacja:
Maciej Pilny: Politechnika Wrocławska, Wydział Architektury, Katedra Urbanistyki i Procesów Osadniczych, ul. Bolesława Prusa 53/55, 50-317 Wrocław; ORCID: 0000-0002-6634-7475;
maciej.pilny@pwr.edu.pl Joanna Zuzanna Popławska
Strategie reprezentowania interesów mieszkańców przez ruchy miejskie w Polsce
Celem artykułu jest analiza strategii podejmowanych przez ruchy miejskie w procesie reprezentacji interesów mieszkańców polskich miast. Siłą ruchów miejskich w pierwszych latach ich funkcjonowania w Polsce była ich oddolność, brak powiązań z systemem, a więc niezależność i możliwość stawiania bezkompromisowych postulatów. Z biegiem czasu podmioty te zaczęły ulegać przekształceniom, ewoluowały też wdrażane przez nie strategie reprezentacji interesów mieszkańców. Zaczynając prace badawcze nad niniejszym tekstem, autorka zakładała, że efektem analiz będzie obserwacja wyraźnego trendu od działań oddolnych do profesjonalizacji. Pogłębiona analiza zagadnienia wykazała jednak, że nie można wskazać jednolitej tendencji w kierunkach rozwoju ruchów miejskich oraz stosowanych przez nie strategiach reprezentacji interesów. Opracowanie powstało na podstawie analizy desk research, jej uzupełnieniem były indywidualne wywiady pogłębione.
Strategies of representing the interests of city inhabitants by urban movements in Poland
The aim of the article is to analyse the strategies undertaken by urban movements in the process of advocacy promoting the interests of the inhabitants of Polish cities. The strength of urban movements in the first years of their activity in Poland was their grassroots nature, lack of connections with the public policy system, and therefore independence and being able to put forth uncompromising postulates. Over time, urban movements began to undergo transformations, and the strategies of representing the interests of the residents they implemented evolved as well. When starting research on this text, the author assumed that the results of the analyses would be the observation of a clear trend from bottom-up activities to professionalisation. However, an in-depth analysis of the issue showed that there is no uniform trend in the development of urban movements nor in the strategies of advocacy for the interests applied by them. The study was based on desk research analysis; additionally several individual in-depth interviews were conducted.
Afiliacja:
Joanna Zuzanna Popławska: Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne, ul. Wiśniowa 41, 02-520 Warszawa; ORCID: 0000-0001-9588-3093;
jpopla@sgh.waw.pl Agnieszka Murawska
Działania łódzkich ośrodków wsparcia ekonomii społecznej – jako wsparcie dla rozwoju regionu
Na terenie województwa łódzkiego działają trzy ośrodki wsparcia ekonomii społecznej (stosowany skrót: OWES). Podstawową rolą takich ośrodków ekonomii społecznej są usługi doradztwa dla istniejących podmiotów ekonomii społecznej i szkolenie osób zainteresowanych założeniem przedsiębiorstwa społecznego. Celem artykułu jest przedstawienie działań ośrodków wsparcia ekonomii społecznej ukierunkowanych na wspomaganie przedsiębiorstw społecznych i rozwój ekonomii społecznej w regionie łódzkim. Ewaluacja ich działań i wynikające z tej analizy wnioski mogą mieć znaczenie praktyczne dla rozwoju ekonomii społecznej. Materiał badawczy opiera się na badaniach desk research projektów: „OWES – wsparcie ekonomii społecznej”, „Łódzki Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej”, „Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Centrum KLUCZ”, „OWES – rozwój ekonomii społecznej”, realizowanych w latach 2016–2017, badaniach Regionalnego Centrum Pomocy Społecznej w Łodzi oraz wywiadach CATI przeprowadzonych z koordynatorami ośrodków wsparcia ekonomii społecznej działającymi na terenie województwa łódzkiego.
Activities of Social Economy Support Centres in Łódź to promote the region’s development
There are three Social Economy Support Centres (OWES) operating in the Łódzkie region. The basic role of such centres is to provide advisory services to the existing social economy entities and train people interested in setting up a social enterprise. The aim of the article is to present the activities of social economy support centres aimed at supporting social enterprises and promoting the development of social economy in the Łódzkie region. Evaluation of their activities and conclusions from this analysis may be of practical importance for the development of social economy. The research material is based on the desk research for the projects: “OWES – support to social economy”, “Social Economy Support Centre in Łódź”, “Social Economy Support Centres KLUCZ”, “OWES – development of social economy” implemented in 2016–2017, research of the Regional Centre for Social Assistance in Łódź and CATI interviews conducted with coordinators of social economy support centres operating in the Łódzkie region.
Afiliacja:
Agnieszka Murawska: Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Wsi i Miasta, ul. Rewolucji 1905 r. 41, 90-214 Łódź; ORCID: 0000-0003-3745-2548;
agnieszka.murawska@uni.lodz.pl Roman Szul
Dominika Studzińska, zmiana roli i charakteru granicy polsko-rosyjskiej a uwarunkowania rozwoju polskiej strefy przygranicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2021, 270 s. (recenzja)
Afiliacja:
Roman Szul: Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Euroreg, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa